سخن ابن سینا و بیان بهمنیار

سخن ابن سینا و بیان بهمنیار، اثر غلامحسین ابراهیمی دینانی (متولد ۱۳۱۳ش)، فیلسوف و پژوهشگر حوزه حکمت و فلسفه است. این کتاب به مطالعه و تحلیل عمیق افکار فلسفی ابن سینا، به‌ویژه دیدگاه‌های معرفت‌شناختی و متافیزیکی او، می‌پردازد و آنها را از منظر تبیینات بهمنیار موردبررسی قرار می‌دهد.

سخن ابن سینا و بیان بهمنیار
پدیدآوران	ابراهیمی دینانی، غلام حسین (نويسنده)
ناشر	مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ايران
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1392ش
چاپ	1
شابک	‎978-600-7009-02-4
موضوع	ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370 - 428ق. - شناخت (فلسفه) - ابن سینا، حسین بن عبد الله، 370 - 428ق. - نقد و تفسیر - فلسفه اسلامی - نقد و تفسیر
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	3س2الف 570 BBR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب شامل یک مقدمه تفصیلی و تعدادی فصل است که به موضوعات فلسفی خاص در اندیشه ابن سینا و بهمنیار می‌پردازد و با فهرست منابع و نمایه به پایان می‌رسد.

سبک نگارش

نویسنده در این کتاب با دقت به تحلیل و تفسیر دیدگاه‌های فلسفی ابن‌ سینا و بهمنیار پرداخته و مطالب با استناد به منابع اصلی و اشاره به صفحات مربوطه ارائه شده است.

گزارش محتوا

مقدمه: این بخش به معرفی اهمیت دوره تاریخی ابن‌ سینا و جایگاه برجسته او در تاریخ فلسفه اسلامی و جهانی می‌پردازد.

جایگاه ادراک و شناخت در اندیشه ابن‌ سینا: این فصل به مبانی معرفت‌شناسی ابن‌ سینا پرداخته و در آن، مفهوم ادراک و شناخت، انواع آن (حسی، خیالی، عقلی) و نقش آنها در دستیابی به حقیقت هستی بررسی می‌شود.

صرف حقیقت یا حقیقت صرف: این بخش تمایز میان حقیقت مطلق و حقایق جزئی را در دیدگاه ابن‌ سینا تحلیل می‌کند و به بررسی اینکه آیا حقیقت صرفاً یک مفهوم منطقی است یا دارای وجود عینی است، می‌پردازد.

چشم همه دیدنی‌ها را می‌بیند؛ اما خودش را نمی‌بیند: این عنوان استعاری به مسئله خودآگاهی و نحوه ادراک نفس از خویشتن می‌پردازد.

آیا می‌توانیم بدون تخیل تعقل کنیم؟ این بخش به رابطه میان قوه مخیله (تخیل) و قوه عاقله (تعقل) در فلسفه ابن‌ سینا می‌پردازد. نویسنده این سؤال را مطرح می‌کند که آیا ادراک عقلی مستقل از تخیل امکان‌پذیر است یا تخیل نقشی ضروری در فرایند ادراک عقلی ایفا می‌کند.

آیا ادراک زمان در خود زمان انجام می‌پذیرد؟ این فصل به تحلیل ماهیت زمان و چگونگی ادراک آن در فلسفه ابن‌ سینا اختصاص دارد. بررسی می‌شود که آیا زمان یک وجود عینی مستقل است یا مفهومی است که توسط ذهن ساخته می‌شود و ادراک آن چه ویژگی‌هایی دارد.

عقل جز ادراک عقلی چیز دیگری نیست: این بخش به تبیین جایگاه و ماهیت عقل در فلسفه ابن‌ سینا می‌پردازد و بر این تأکید دارد که جوهر عقل، عمل ادراک و تعقل است و جدایی بین آنها وجود ندارد.

معقول حق‌تعالی موجود است، یا موجود معقول اوست؟ این فصل به بحث درباره علم خداوند به ذات خویش و به موجودات دیگر می‌پردازد. پرسش اصلی این است که آیا وجود معقولات الهی، عین ذات خداوند است یا امری خارج از آن.

در نظر ابن‌ سینا، جسم فقط شرط وجود نفس شناخته می‌شود: این بخش به بررسی مفهوم جسم در اندیشه ابن‌ سینا و رابطه آن با «نفس» (روح) اختصاص دارد. بحث می‌شود که آیا جسم تنها یک شرط لازم برای وجود نفس است یا نقشی عمیق‌تر دارد.

اثبات مبدأ مشترک در علوم طبیعی امکان‌پذیر نیست: این فصل به بحث درباره اثبات وجود خداوند یا مبدأ اول می‌پردازد و استدلال می‌کند که روش‌های طبیعی و محسوس برای اثبات یک مبدأ متعالی و غیرمادی کافی نیستند.

تفاوت میان مشاهده و یقین: در این بخش، تفاوت میان ادراک حسی (مشاهده)، الهامات عقلی یا شهودی (آیین) و سنت (روایت) به‌عنوان منابع شناخت بررسی می‌شود و اعتبار هر یک در رسیدن به حقیقت تحلیل می‌گردد.

آیا شوق همان درک است؟ این فصل به تبیین مفهوم «فلسفه شرقی» ابن‌ سینا و تمایز آن از فلسفه «غربی» (به معنای یونانی) می‌پردازد. نویسنده در این بخش بررسی می‌کند که آیا این تمایز صرفاً جغرافیایی است یا بیانگر تفاوت‌های ماهوی در روش و محتوای فلسفی است.

تفاوت میان کل و کلی: این بخش به تفاوت‌های منطقی و متافیزیکی میان «کل» (آنچه از اجزاء تشکیل شده است) و «کلی» (مفهوم انتزاعی قابل‌انطباق بر مصادیق متعدد) در اندیشه ابن‌ سینا می‌پردازد.

جز ماده چیز دیگری مانع تعقل نیست: این فصل به بررسی رابطه عقل و ماده می‌پردازد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.