تداوم اشغال و بحران
تداوم اشغال و بحران، تألیف فرهاد درویشی سهتلانی و محمد محمدپور، جلد سیزدهم از روزشمار جنگ ایران و عراق است که به مستندسازی وقایع و تحولات تأثیرگذار سیاسی و نظامی جنگ ایران و عراق در سطح ملی و فراملی در 41 روزه گذار (1/1/1360 تا 10/2/1360) است.
| تداوم اشغال و بحران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | درویشی سه تلانی، فرهاد (نويسنده) محمدپور، محمد (نویسنده) |
| عنوانهای دیگر | 1 فروردین تا 10 اردیبهشت 1360 |
| سال نشر | 1397ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
این اثر بهصورت روزشمار و در مجموع شامل 586 گزارش در قالب فصول مجزا برای هر روز است؛ بهطوریکه هر روز از روزشمار به منزله یک فصل تلقی شده و شامل گزارشها، اخبار، تفسیر و تحلیل وقایع همان روز میباشد. در پایان هر فصل منابع و مآخذ مطالب همان روز درج شده است. همچنین برخی از توضیحات ضروری درباره بعضی گزارشها که در متن روزشمار نمیگنجیده، در پانوشت یا در ضمیمه پایان هر روزشمار آمده است.
گزارش محتوا
در دوره زمانی موردمطالعه، در سطوح مختلف بینالمللی، منطقهای و داخلی تحولات و رخدادهای سیاسی مهمی به وقوع پیوست که آگاهی از آنها تا حدود زیادی خوانندگان را با فضای آن روزها آشنا میکند:
- تحولات نظامی: بسترسازی برای ورود به راهبرد آزادسازی سرزمینهای اشغالی: از لحاظ نظامی، دوره موردمطالعه، مقطع آغازین فراهمسازی بستر مناسب برای تحول در راهبرد نظامی ایران در زمینگیر کردن ارتش عراق و اخراج آن از سرزمینهای اشغالی ایران قلمداد میشود. این تحول پس از ناکامی نیروهای ایرانی در عملیات نصر در دیماه 1359 آغاز شد و شامل عملياتهای محدود با هدف انهدام سلاح و تجهیزات دشمن و گرفتن اسیر و ضربهزدن به روحیه دشمن و حفظ روحیه نظامی و جنگی نیروهای خودی دنبال میشد. عملیات ایذایی در ارتفاعات ایلام در 14 فروردین، عملیات حضرت مهدی(عج) در منطقه غرب دزفول در 15 فروردین و عملیات امام مهدی(عج) در منطقه شوش در 25 فروردین و عملیات بازیدراز در دوم اردیبهشت 1360 از جمله این سلسله علمیاتها بود.[۱]
در سطرهای اولیه روزشمار شنبه اول فروردین 1360 چنین آمده است: «در ادامه عملیاتهای محدود، به منظور آزادسازی ارتفاع قوچسلطان و روستاهای اطراف آن، امروز عملیات قوچسلطان در منطقه مریوان با همکاری سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران اجرا شد».[۲] یا در روزشمار اول اردیبهشت 1360 میخوانیم: «امروز در جبهه غرب، عملیات هماهنگ نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران در ارتفاعات بازیدراز موسوم به عملیات بازیدراز 1 اجرا شد. این عملیات در حدفاصل شهرهای قصرشیرین، گیلانغرب و سرپل ذهاب به اجرا درآمد و هدف از آن گرفتن امتیاز تسلط و دیدهبانی ارتش عراق بر روی شهرها و مناطق قصرشیرین و سرپل ذهاب بود».[۳]
- تحولات سیاسی: در دوره زمانی موردمطالعه، در سطوح مختلف بینالمللی، منطقهای و داخلی تحولات و رخدادهای سیاسی مهمی به وقوع پیوست که برخی از تأثیرگذارترین آنها بدین شرح است:
- آشفتگی در سیاست خارجی: با گذشت بیش از 6 ماه از تشکیل دولت به دلیل اختلافات رئیسجمهور و نخستوزیر، وزارت امور خارجه ایران کماکان فاقد وزیر بود و نخستوزیر بهعنوان سرپرست آن را اداره میکرد. علاوه بر این، نبود تعریف دقیق در شرح وظایف شورایعالی دفاع، زیادهخواهی بنیصدر، اعمالنفوذ برخی از شخصیتها و نهادها در امور خارجه، ارتباط برخی از کارکنان وزارت امور خارجه با شخصیتها و کانالهای غیراداری، کمتجربگی و... از جمله مسائلی بودند که به تشتت موضعگیریها و آشفتگی در سیاست خارجی ایران در این مقطع زمانی دامن میزد.[۴]
- مجامع بینالمللی و اعزام هیئتهای میانجی صلح: در این دوره زمانی شورای امنیت، مجمععمومی و دیگر ارگانهای سازمان ملل متحد هیچگونه بیانیه، اعلامیه و مصوبهای را درباره جنگ ایران و عراق صادر نکردند. علاوهبرآن، دو کشور ایران و عراق نیز در مدت مذکور، مکاتبهای با سازمان ملل و مجامع مرتبط با آن نداشتند. فقط در اواخر فروردینماه، نمایندگان صلیب سرخ جهانی ضمن سفر به ایران و عراق و بازدید از اردوگاههای اسرای دو طرف، در ملاقات با برخی مسئولان ایران، پیشنهادهایی برای تبادل اسرای غیرنظامی و کهنسال و نیز بهبود وضع اسارتگاههای دو کشور دادند.[۵]
- تحولات مهم بینالمللی: در روزهای نخست فروردین 1360، موضوع نامزدی عراق برای ریاست اجلاس آینده مجمع عمومی سازمان ملل و تقاضای این کشور برای عضویت در کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل با مخالفت شدید ایران روبهرو شد. جمهوری اسلامی ایران با ذکر تجاوز آشکار این کشور به یک عضو دیگر سازمان، با جدیت هرچه بیشتر درخواست اخراج عراق از مجمع عمومی سازمان ملل را داد که البته این تلاش راه بهجایی نبرد. [۶]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.