بوی دلخوشی: گزیده اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابیسعید
بوی دلخوشی: گزیدۀ اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید با گزینش و توضیح محسن بابایی؛ پژوهشگر و محقق؛ این کتاب گزیدهای است از اسرار التوحید، زندگینامۀ ابوسعید ابوالخیر، که توسط محمد بن منور از نوادگان این عارف بزرگ تألیف شده و مشتمل بر کرامات، حکایات و سخنان نغز این عارف نامدار است.
| بوی دلخوشی: گزیدۀ اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بابایی، محسن (گزینش و توضیح) |
| ناشر | معین |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1392 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-964-165-062-1 |
| موضوع | ابوسعید ابوالخیر، ۳۵۷-۴۴۰ق - اسرار التوحید - عرفان - تصوف - کرامات |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
ساختار
این کتاب در هشت بخش اصلی به همراه گزینگفتهها تنظیم شده است.
گزارش کتاب
کتاب «بوی دلخوشی: گزیدۀ اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید» به گزینش و توضیح محسن بابایی، منتخبی ارزشمند از یکی از مهمترین متون عرفانی فارسی است که به شرح زندگی و کرامات ابوسعید ابوالخیر، عارف بزرگ قرن چهارم و پنجم هجری میپردازد. ابوسعید ابوالخیر از چهرههای درخشان ادبیات عرفانی ایران است که در مرزهای حقیقت و افسانه، بخش عظیمی از جریان شعر و عرفان ایران را به خود اختصاص داده است.
ابوسعید در تاریخ تصوف، بیش از هر عارف دیگری به داشتن کرامات - رفتارهای خارقالعادهای که از اولیاء سر میزند - مشهور است و اسرار التوحید در حقیقت مجموعهای از این کرامات اوست. این کتاب نه تنها به لحاظ تاریخ تصوف، بلکه به لحاظ ثبت گوشههایی از زندگی اجتماعی مردم ایران در دوران قبل از مغول دارای اهمیت فراوان است. بخش مهمی از قدیمترین شعرهای زبان فارسی نیز از طریق این کتاب به ما رسیده است.
کتاب حاضر در هشت بخش اصلی تنظیم شده است: بخش اول با عنوان «کوششها» به طلب علمی، ریاضتها و تشرف ابوسعید به حلقۀ صوفیان میپردازد. بخش دوم با عنوان «رسول مهربانی» به مدارا، شفقت و روش تأدیب این عارف بزرگ اختصاص دارد. بخش سوم با عنوان «کیمیاگری» به تفسیر، تأویل و تفأل در سخنان ابوسعید توجه دارد. بخش چهارم با عنوان «با شعر زیستن» به علاقۀ وافر ابوسعید به شعر و شیوۀ سخن گفتن او میپردازد.
بخش پنجم با عنوان «نازنین مملکت» به باریکبینی، لطیفهپردازی و بدیههگوییهای ابوسعید اختصاص دارد. بخش ششم با عنوان «خلق کریم» به شطحیات، فخرها و فروتنیهای این عارف بزرگ میپردازد. بخش هفتم با عنوان «کرامات» به اشراف بر ضمایر، فراست و نظر شیخ توجه دارد. بخش پایانی نیز شامل گزینگفتههای ابوسعید است.
یکی از امتیازات برجستۀ تصوف ابوسعید، شیفتگی فراوان او به موسیقی و سماع است. این ویژگی که امروز از امتیازات زندگی و احوال او به شمار میرود، در عصر او یکی از نقاط ضعف او محسوب میشده است. در بسیاری از حکایات اسرار التوحید، شیفتگی ابوسعید به سماع و موسیقی انعکاس یافته و میتوان مشاهده کرد که جان موسیقایی و شعردوست او به اندک بهانهای به سماع و رقص میپردازد.
از دیگر ویژگیهای شخصیت ابوسعید، طنز لطیف، انسانی و نجیب اوست. او پرهیزی ندارد از اینکه حتی در حوزۀ الهیات هم این طنز را به کار برد و هم در گفتار و هم در رفتار خویش اهل طنز است و از طنز دیگران نیز بسیار لذت میبرد.
نویسندۀ اصلی اسرار التوحید، محمد بن منور، یکی از نوادگان ابوسعید است که کتاب خود را در حدود سال 574 هجری تألیف کرده است. زبان فارسی در این کتاب در اوج فصاحت و روانی است و مؤلف با چیرهدستی یک داستاننویس ماهر، به توصیف صحنههای وقایع و تصویر حالات قهرمانان داستانها میپردازد.
این گزیده به کوشش محسن بابایی، با توضیحات روشنگرانه و تحلیلهای دقیق، گنجینهای ارزشمند از معارف عرفانی و ادبی را در اختیار خوانندگان قرار میدهد و برای علاقمندان به عرفان اسلامی و ادبیات فارسی منبعی سودمند محسوب میشود.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات