نقد و بررسی فقه مقاصدی از نظرگاه اهل سنت
| نقد و بررسی فقه مقاصدی از نظرگاه اهل سنت | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قاسمی، محمد علی (نويسنده) خوانساری، احمد (نویسنده) |
| ناشر | مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1395ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-388-024-5 |
| موضوع | اصول فقه اهل سنت - اهل سنت - اصول دین |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ق2ن7 157 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نقد و بررسی فقه مقاصدی از نظرگاه اهلسنت، نوشته محمدعلی قاسمی و احمد خوانساری (معاصر). این کتاب به نقد و بررسی نظریه فقه مقاصدی از دیدگاه اهلسنت میپردازد و با هدف واکاوی، بازشناسی و نقد مبانی و ارکان این نظریه در دو مدرسه امامیه و اهلسنت نگاشته شده است.
ساختار
کتاب در پنج فصل سازماندهی شده که هر فصل شامل چندین گفتار فرعی است.
سبک نگارش
این پژوهش باتکیهبر متون اصلی نظریهپردازان مقاصد و سنجش ادله و استنباط، به روش تلفیقی کتابخانهای و اجتهادی انجام شده است. نویسندگان مبانی، ارکان، ادله و کاربرد نظریه مقاصد را بهصورت تطبیقی و نقادانه در میان دو مدرسه امامیه و اهلسنت موردبررسی قرار دادهاند[۱].
گزارش محتوا
فصل اول: کلیات و بررسی واژگانی: این فصل به ارائه مباحث مقدماتی پژوهش، شامل تبیین موضوع، ضرورت و اهمیت تحقیق، پیشینه پژوهش، اهداف و روش تحقیق میپردازد. سپس به تعریف و مفهومشناسی لغوی و اصطلاحی واژگان کلیدی همچون مقاصد، شریعت، فقه و فلسفه فقه پرداخته شده و مفاهیمی نظیر علت و حکمت، مصلحت و جایگاه آن در نظام استنباطی اهلسنت، و همچنین مبحث حسن و قبح عقلی تبیین گردیدهاند[۲].
فصل دوم: سیر تاریخی مقاصد شریعت در مدرسه امامیه و اهلسنت: این بخش سیر تاریخی و اندیشه مقاصدی را در هر دو مکتب امامیه و اهلسنت به طور مجزا بررسی میکند. در بخش مدرسه امامیه، به تاریخچه نظر مقاصد، کشف ملاک و مقاصد احکام توسط فقهای شیعه، و دلایل عدم انتشار گسترده فقه مقاصدی نزد علمای شیعه (نظیر عدم امكان شناخت ملاكات احكام و غنای مکتب اهلبیت از قیاس) پرداخته شده است. در قسمت مدرسه اهلسنت، اندیشه مقاصدی در عصر صحابه، فقهای اولیه (ائمه مذاهب اربعه، پیشوایان فقهی)، دوران پس از پیشوایان فقهی (چون ماتریدی، باقلانی، جوینی، غزالی و رازی)، و متفکران معاصر (مانند ابن عاشور و قرضاوی) تشریح شده است[۳].
فصل سوم: مبانی، ارکان و ادله نظریه مقاصد که به تبیین زیرساختها، ارکان اصلی و ادلهای میپردازد که نظریه مقاصد اهلسنت بر آنها بنا شده است. در بخش مبانی، پیشفرضهایی چون پذیرش عقلانی حسن و قبح افعال توسط مکلفان و عدم تکلیف شاق بررسی میشود. در بخش ارکان، هدف و موضوع دانش مقاصد و نیز روشهای شناخت آن (شامل فهم دین، امر و نواهی شرعی، بیان مقاصد با نصوص، استقرا، اجماع و عقل) توضیح داده شده است. در ادامه، دلایل هشتگانه اثبات مقاصد شریعت (نظیر قرآن کریم، سنت نبوی، اجماع، استقرا، و فطرت) بهتفصیل ذکر میشوند[۴].
فصل چهارم: نقد مبانی، ارکان و ادله مقاصد شریعت: این فصل به نقد و ارزیابی مبانی، ارکان و ادله نظریه مقاصد میپردازد. ابتدا به نقد پذیرش حسن و قبح عقلی و تأثیر آن بر نظریه مقاصد در نگاه اهلسنت پرداخته میشود. سپس نقدهای ناظر بر ادله اثبات مقاصد (شامل آیات قرآنی، سنت نبوی، روش صحابه، اجماع، استقرا، فطرت و عقل) بیان میگردد. همچنین، نقد برخی تقسیمات مقاصد و نقد کاشفیت ادله مانند عقل و ظن معتبر در اینجا مطرح شده است[۵].
فصل پنجم: تطبیقات نظریه مقاصد: فصل آخر به تطبیق نظریه مقاصد میپردازد. ابتدا کاربردهای مقاصد از دیدگاه فقهای شیعه (مانند حفظ سلامت فرد و جامعه، تأمین حقوق اجتماعی، جلوگیری از سوءاستفاده و رعایت منافع عمومی) تشریح میگردد. در ادامه، تطبیقات اهلسنت توسط فقهایی چون غزالی، ابن تیمیه و ابن عاشور در بخشهایی مانند عبادات، معاملات و مسائل جدید، موردبررسی قرار میگیرد. در پایان، بحث کاربست مقاصد شریعت در نگریستن در اقوال و نصوص شرعی و ایجاد توازن و اعتدال در احکام بیان میشود[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.