بدایعنگار، مهدی
میرزا مهدی بدایعنگار (۱۲۷۹-۱۳۶۰ق)، دولتمرد، ادیب و مؤلف پرکار عصر قاجار. وی از کارمندان ارشد وزارت امور خارجه بود که تا سمت نیابت این وزارتخانه ارتقاء یافت. او در علوم گوناگونی از جمله فقه، حکمت، نجوم و عرفان تحصیل کرد و از محدثان بزرگی مانند میرزا حسین نوری اجازه روایت دریافت نمود. بدایعنگار آثاری متنوع در موضوعات دینی، ادبی و تاریخی تألیف کرد که از جمله میتوان به "بدایع الانوار" در شرح احوال امام موسی کاظم(ع) و "خیرالکلام" مثنوی تعلیمی اشاره نمود.
| میرزا مهدی بدایعنگار | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | میرزامهدی بدایعنگار |
| لقب | بدایعنگار |
| تخلص | مخلص، لاهوتی |
| نسب | سید مصطفی حسینی تفرشی |
| نام پدر | سید مصطفی حسینی تفرشی (وکیل لشکر) |
| ولادت | ۱۲۷۹ق |
| محل تولد | تهران، ایران |
| محل زندگی | تهران |
| رحلت | ۱۳۶۰ق |
| مدفن | امامزاده قاسم شمیران (به احتمال زیاد) |
| طول عمر | ۸۲ سال |
| خویشاوندان | برادر: میرزا محمدتقی دبیرالدوله |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه دوازده امامی |
| پیشه | دولتمرد، ادیب، مؤلف |
| منصب | منشی و نایب وزارت امور خارجه، عضو شورای دولتی، عضو مجلس مشاوره وزارت خارجه |
| اطلاعات علمی | |
| علایق پژوهشی | صرف و نحو، علوم دینی، نجوم، رمل، ریاضی، حکمت، عرفان، فقه، تاریخ |
| سبک نوشتاری | ساده، روان و مختصر |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
ولادت
میرزامهدی فرزند سیدمصطفی حسینی تفرشی (مشهور به وکیل لشکر) در سال ۱۲۷۹ قمری (۱۸۶۲ میلادی) در تهران متولد شد.[۱] [۲]نسب وی با سی و دو واسطه به حضرت علی(ع) میرسد. خاندان او از سادات حسینی تفرش بودند و پدرش از اعیان دوره ناصرالدین شاه به شمار میرفت. جد اعلای او میرداوود بن اسماعیل بن حسین حسینی تفرشی از عرفا و حکما بود که آرامگاهش در تفرش معروف است.
تحصیلات
تحصیلات خود را در تهران آغاز کرد و در زمینههای صرف و نحو، علوم دینی، نجوم، رمل، ریاضی، حکمت و عرفان به تحصیل پرداخت. وی از محضر استادانی چون میرزا حسین نوری و شیخ محمدکاظمینی بهره برد و از آنان اجازه روایت دریافت نمود.[۳] همچنین در علوم معقول و منقول تبحر یافت و به گفته خود در مثنوی خیرالکلام، درس صرف و نحو، فقه و اصول، تفسیر و حکمت، و ریاضی و نجوم خواند.[۴][۵]
فعالیتها
بدایعنگار از نوجوانی به مشاغل اداری و دولتی روی آورد. در ۱۲۹۷ق منشی وزارت خارجه شد و در ۱۳۰۱ق به عضویت شورای دولتی درآمد. در ۱۳۲۹ق به عضویت مجلس مشاوره وزارت خارجه رسید و مدتی نیز نیابت این وزارتخانه را بر عهده داشت. او موفق به دریافت نشان شیروخورشید در ۱۳۰۷ق و نشان و حمایل امیرتومانی در ۱۳۱۳ق شد. پس از درگذشت همکارش محمدابراهیم نواب در ۱۲۹۹ق، در ۱۳۰۰ یا ۱۳۰۱ق به لقب بدایعنگار ملقب گردید.[۶] وی در کنار فعالیتهای دولتی، به تألیف و تحقیق نیز اشتغال داشت و آثاری متنوع در علوم مختلف پدید آورد.[۷]
وفات
میرزا مهدی بدایعنگار سرانجام در پنجشنبه 25 ربیعالآخر سال ۱۳۶۰ قمری (۱۹۴۱ میلادی) مطابق با ۱۳۲۰ شمسی در تهران درگذشت[۸] و در امامزاده قاسم شمیران به خاک سپرده شد.[۹]
آثار
- خیرالکلام (مثنوی حکمی و تعلیمی در حدود ۶۰۰۰ بیت)
- بدایع الانوار فی احوال سابع الائمة الاطهار (در شرح احوال امام موسی کاظم(ع))
- بدایع الاسرار (در اصول دین و بیان مذاهب)
- بدایع الاحکام فی فقه الاسلام
- ریاض المنجمین (در هیأت قدیم و جدید)
- بدایع الانساب فی مدفن الاطیاب
- بدایع البیان فی جامع القرآن
- بدایع العروض
- بدایع الموالید
- بدایع الحکمة
- بدایع الوصول الی علم الاصول
- افتضاح الکافرین (در بیان اختلافات انجیلهای چهارگانه)
- ایراننامه (تاریخ)
- فتحنامه هرات
- لاهوتیه (ترجمه شرح تهذیب المنطق تفتازانی)
- دیوان اشعار (شامل حدود ۱۰۰۰۰ بیت)[۱۰]
پانويس
- ↑ ر.ک: کریمی، امیربانو، ج2، ص 467
- ↑ ر.ک: پژوهنده، لیلا، ص510
- ↑ ر.ک: کریمی، امیربانو، ج2، ص 467
- ↑ ر.ک: پژوهنده، لیلا، ص510
- ↑ ر.ک: پژوهنده، لیلا، ص510
- ↑ ر.ک: پژوهنده، لیلا، ص510
- ↑ ر.ک: کریمی، امیربانو، ج2، ص467-468
- ↑ ر.ک: کریمی، امیربانو، ج2، ص 467
- ↑ ر.ک: تولد مرحوم میرزا محمد مهدی 33 خان بدایع نگار تفریشی، پایگاه فرهیختگان تمدن شیعی
- ↑ ر.ک: پژوهنده، لیلا، ص510-512
منابع مقاله
- کریمی، امیربانو، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج2، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، چاپ دوم، 1378.
- پژوهنده، لیلا، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج11، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.
- پایگاه فرهیختگان تمدن شیعی