باهنر، محمدجواد
محمدجواد باهنر (۱۳۱۲-۱۳۶۰ش) روحانی، اندیشمند، نویسنده و سیاستمدار ایرانی، از شاگردان امام خمینی و علامه طباطبایی بود. وی در دوران مبارزه با رژیم پهلوی فعالیتهای فرهنگی و تبلیغی گستردهای داشت و پس از انقلاب اسلامی، مناصبی چون عضویت در شورای انقلاب، وزارت آموزش و پرورش و نخستوزیری را بر عهده گرفت. باهنر به همراه محمدعلی رجایی در انفجار دفتر نخستوزیری به شهادت رسید.
| محمدجواد باهنر | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | محمدجواد باهنر |
| نام پدر | علی اصغر باهنر |
| ولادت | ۱۳ شهریور ۱۳۱۲ |
| محل تولد | کرمان، ایران |
| محل زندگی | کرمان، قم، تهران |
| شهادت | ۸ شهریور ۱۳۶۰ |
| مدفن | بهشت زهرا، تهران |
| طول عمر | ۴۷ سال |
| همسر | زهرا عینکیان |
| فرزندان | ۴ فرزند (دو پسر و دو دختر) |
| خویشاوندان | محمدرضا باهنر (برادر) |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| پیشه | روحانی، سیاستمدار، معلم، نویسنده |
| منصب | نخستوزیر، وزیر آموزش و پرورش، دبیرکل حزب جمهوری اسلامی، عضو شورای انقلاب |
| پس از | محمدعلی رجایی (در نخستوزیری) |
| پیش از | محمدرضا مهدوی کنی (موقت در نخستوزیری) |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | دکترای الهیات |
| دانشگاه | دانشگاه تهران |
| علایق پژوهشی | تعلیمات دینی، فرهنگ انقلاب اسلامی، تربیت اسلامی |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
ولادت
محمدجواد باهنر در ۱۳ شهریور ۱۳۱۲ در محله «شهر» از محلات فقیرنشین کرمان در خانوادهای مذهبی و کمبضاعت متولد شد.[۱] پدرش علیاصغر باهنر، کسبهای متدین و پرهیزگار بود که به «شیخ علی اصغر» معروف بود. محمدجواد دومین فرزند از ۹ فرزند خانواده و پسر ارشان بود.[۲]
تحصیلات
وی در پنجسالگی به مکتبخانه محله سپرده شد و قرآن و دروس ابتدایی را فراگرفت. در یازدهسالگی به راهنمایی حجتالاسلام حقیقی وارد مدرسه علوم دینی معصومیه کرمان شد و به تحصیل دروس حوزوی پرداخت. همزمان، تحصیلات جدید را به صورت متفرقه ادامه داد و مدرک پنجم علمی (دیپلم) را اخذ نمود. در سال ۱۳۳۲ برای ادامه تحصیلات حوزوی به قم مهاجرت کرد و در مدرسه فیضیه ساکن شد. در قم از محضر اساتیدی چون امام خمینی (در فقه و اصول به مدت هفت سال)، آیتالله بروجردی (در فقه) و علامه طباطبایی (در فلسفه و تفسیر به مدت شش سال) بهره برد. وی همزمان با تحصیلات حوزوی، تحصیلات دانشگاهی را نیز پی گرفت و در سال ۱۳۳۷ لیسانس الهیات، سپس فوقلیسانس علوم تربیتی و در نهایت دکترای الهیات از دانشگاه تهران دریافت نمود.[۳][۴]
فعالیتها
فعالیتهای مبارزاتی باهنر از سال ۱۳۳۷ با سخنرانی علیه به رسمیت شناختن اسرائیل توسط رژیم پهلوی در آبادان آغاز شد و به دستگیری وی انجامید. او در سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ به دفعات به دلیل سخنرانیهای افشاگرانه (از جمله در سالگرد حادثه فیضیه) دستگیر و زندانی شد و از سال ۱۳۵۰ ممنوعالمنبر گردید. باهنر در کنار مبارزات سیاسی، فعالیتهای فرهنگی گستردهای داشت؛ از جمله همکاری در تأسیس و انتشار نشریه «مکتب تشیع»، تألیف کتب درسی تعلیمات دینی برای مدارس (با همکاری شهید بهشتی و دیگران)، تأسیس دفتر نشر فرهنگ اسلامی، مدرسه رفاه، کانون توحید و همکاری با هیئتهای مؤتلفه اسلامی. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با حکم امام خمینی به عضویت شورای انقلاب درآمد و مسئولیتهایی چون نمایندگی مجلس خبرگان قانون اساسی از کرمان، نمایندگی مجلس شورای اسلامی از تهران، وزارت آموزش و پرورش در دولت شهید رجایی، دبیرکلی حزب جمهوری اسلامی (پس از شهادت آیتالله بهشتی) و نخستوزیری در دولت شهید رجایی را عهدهدار بود.[۵][۶]
شهادت
محمدجواد باهنر در هشتم شهریور ۱۳۶۰، در جلسه شورای امنیت کشور در دفتر نخستوزیری، بر اثر انفجار بمبی که توسط عوامل سازمان مجاهدین خلق کار گذاشته شده بود، به همراه محمدعلی رجایی، رئیسجمهور وقت، و چند تن از یارانش به شهادت رسید. پیکر او در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.[۷]
آثار
- گفتارهای تربیتی
- فرهنگ انقلاب اسلامی
- انسان و خودسازی
- سیری در عقاید و اخلاق اسلامی
- گذرگاههای الحاد
- مواضع ما در ولایت و رهبری
- دینشناسی تطبیقی
- گسترش نهضت حسینی
- جهان در عصر بعثت (با همکاری اکبر هاشمی رفسنجانی)
- یک دوره تعلیمات دینی برای مقاطع مختلف تحصیلی (با همکاری شهید بهشتی و دیگران)
مقالات:
- جهان در عصر بعثت (با همکاری اکبر هاشمی رفسنجانی)
پانويس
منابع مقاله
- حدادعادل، غلامعلی، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج2، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، چاپ دوم، 1378.
- گلی زواره، غلامرضا، دانشنامه امام خمینی، به کوشش سید ضیاء مرتضوی، ج2، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، 1400