دین، مدرنیته و پسامدرنیته
دین، مدرنیته و پسامدرنیته، اثر پائول هیلاس (زاده ۱۹۴۶م) جامعهشناس و مردمشناس بریتانیایی؛ با همکاری پائول موریس و دیوید مارتین که توسط محمدحسین مختاری و سید رحیم موسوینیا، به فارسی ترجمه شده است. این کتاب مجموعه مقاله تخصصی است که به بررسی تأثیر متقابل تحولات مدرنیته و پسامدرنیته بر دین، نهادهای مذهبی و اعتقادات دینی در جوامع غربی و غیرغربی میپردازد. موضوع اصلی، تحلیل تمایزات و عدم تمایزات فرهنگی، اجتماعی، و سیاسی پدیدههای مذهبی در این دو دوران تاریخی است.
| دین، مدرنیته و پسامدرنیته | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | هیلس، پل (نويسنده)
مارتین، دیوید (نویسنده) موریس، پل ام ( نویسنده) مختاری مازندرانی، محمدحسین ( مترجم) موسوینیا، رحیم ( مترجم) |
| ناشر | کتابخانه ادبیه |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1395ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-96053-5-4 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ف4د9 65 BL |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب شامل یک دیباچه مترجمان، یک مقدمه توسط پائول هیلاس، و پانزده فصل (مقاله) از نویسندگان مختلف است که هر فصل به بررسی جنبههای گوناگون دین در بستر مدرنیته و پسامدرنیته اختصاص دارد.
سبک نگارش
سبک نگارش این مجموعهمقالات علمی، تحلیلی و میانرشتهای است، زیرا به بررسی موضوعات پیچیده در مرزهای جامعهشناسی دین، فلسفه و مطالعات فرهنگی میپردازد. ویژگیهای اصلی شیوه نگارش عبارتاند از:
- ماهیت تحلیلی- مفهومی: تأکید بر تعریف، تمایز و تحلیل دقیق مفاهیم کلیدی مانند "تفاوتگذاری" در مدرنیته و "تفاوتزایی" در پسامدرنیته است[۱].
- استفاده از مطالعات موردی جهانی: تحلیلهای نظری با ذکر مثالهایی از ادیان مختلف (اسلام، مسیحیت، یهودیت، آیین هندو) و مناطق جغرافیایی گوناگون (اروپا، آمریکا، آسیا، آفریقا) همراه است[۲].
گزارش محتوا
فصل اول: تفاوتگذاری و تفاوتزدایی (پاتول هیلاس) که مفهوم مدرنیته را بر اساس تفاوتگذاری، یعنی جدایی حوزههای مختلف اجتماعی (مانند دین از سیاست و اقتصاد) تعریف میکند. در مقابل، پسامدرنیته گرایش به تفاوتزدایی را نشان میدهد؛ یعنی تضعیف مرزهای مشخص میان امر دینی و دنیوی و خصوصی شدن باورهای دینی (مذهب فردی و انتخاب آزاد)[۳].
فصل دوم: از کلیساهای اعظم تا مذاهب گوناگون: شکلگیری شکلهای جدید زندگی دینی (استیو بوروس) که به پدیده دینزدایی و ظهور اشکال جدید مذهبی میپردازد. نویسنده استدلال میکند که قدرت نهادهای دینی سنتی (مانند کلیساهای بزرگ) کاهش یافته است و فعالیتهای مذهبی بهجایی ساختارهای بزرگ، در قالب مذاهب گوناگون، فرقهها، و جنبشهای دینی جدید (مانند انواع پروتستانیسم در آمریکا) ادامه مییابد. این تنوع، خود نشانهای از فرایندهای اجتماعی مدرن و پسامدرن است[۴].
فصل سوم: باورهای غایی (مارک سی، تیلر) این بخش به باورهای غایی میپردازد. این باورها شامل مفاهیم اسطورهای، روایی یا سنتی هستند که فراتر از چارچوب دانش تجربی مدرن قرار میگیرند[۵].
فصل چهارم: مذهب عصر پسامدرنیته (زیگمونت باومن)، این فصل دیدگاه زیگمونت باومن را در مورد مذهب در عصر پسامدرنیته شرح میدهد. پسامدرنیته بهجای رفع ابهام و تردید در زندگی، آنها را دائمی میکند. در این شرایط، مذهب بهعنوان یک نیروی بالقوه برای پاسخگویی به نیازهای عاطفی و ذهنی انسانها مطرح میشود و نه یک نظام فکری یا فلسفی منسجم[۶].
فصل پنجم: سنت، استنباط گذشتهنگر، ملیگرایی و مدرنیته (نینیان اسمارت)، این مقاله به مقاومت سنتها و ملیگرایی در برابر مدرنیته، بهویژه در مناطق غیرغربی، میپردازد. نویسنده تلاش میکند تا نشان دهد که بنیادگراییهای مذهبی (مانند بنیادگرایی اسلامی و یهودی) نهتنها بازتابی از گذشته نیستند، بلکه پاسخی فعال به شرایط جهانی معاصر، بهویژه درگیری با فرهنگ غرب و سکولاریسم هستند[۷].
فصل ششم: تعدد بنیادگرایی: تفکر مذهبی در قالبهای چندگانه (بروس ب. لارنس) این فصل بنیادگرایی را بهعنوان یک پدیده جهانی موردبحث قرار میدهد که در قالبهای اعتقادی و ایدئولوژیک شکل میگیرد. بنیادگرایی نهتنها شامل ادیان اصلی بلکه جنبشهای جدید مذهبی را در بر میگیرد و عمدتاً یک حرکت احیاگرانه است که تلاش میکند تا باتکیهبر اصول ثابت، در برابر مدرنیته و سکولاریسم بایستد[۸].
فصول دیگر (هفتم تا پانزدهم) فصول باقیمانده به تحلیلهای موردی خاصتر میپردازند. این مباحث شامل بررسی پیش از تجدد تا پسامدرنیته در آمریکای لاتین (فصل هفتم)، دینزدایی و طبیعت در اندونزی مسلمان (فصل هشتم)، هویت دینی و ملی ژاپن در دوران مدرنیته و پسامدرنیته (فصل نهم)، تفسیرهای اروپا: دین، خداشناسی و مسائل مدرنیته (فصل دهم)، پسا مسیحیت (فصل یازدهم)، خویشتن خواری مسیح و نامگذاریهای متعدد (فصل دوازدهم)، رفعت، امر متعالی مدرن (فصل سیزدهم)، تقدم الهیات و مساله بصیرت (فصل چهاردهم)، امر غیرممکن (فصل پانزدهم). هدف کلی این فصول، تعمیق درک خواننده از پیچیدگیهای تعامل دین با دنیای متغیر مدرن و پسامدرن در سراسر جهان است[۹].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.