نقش خاندان کرکی در تأسیس و تداوم دولت صفوی
نقش خاندان کرکی در تأسیس و تداوم دولت صفوی، اثر رسول جعفریان (متولد 1343ش)، محقق و پژوهشگر که به بررسی نقش تاریخی، سیاسی، فقهی و فرهنگی خاندان محقق کرکی در روند تأسیس و استمرار دولت صفوی میپردازد و تأثیر حضور علمای شیعه عرب در ایران عصر صفوی را تحلیل میکند.
| نقش خاندان کرکی در تاسیس و تداوم دولت صفوی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جعفریان، رسول (نويسنده) |
| ناشر | نشر علم |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1387ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-224-002-9 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ج6ن7 1176 DSR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب در یازده فصل اصلی تدوین شده است که مباحث آن از جغرافیای سیاسی ایران در آستانه تشکیل دولت صفوی آغاز شده و تا بررسی نقش فرزندان و نوادگان محقق کرکی در ساختار دولت صفوی ادامه مییابد.
سبک نگارش
سبک نگارش تحلیلی- تاریخی بوده و نویسنده در برخی موارد، به طور ویژه به تحلیل تأثیر اندیشههای مذهبی (مانند تشیع اثناعشری، تشیع غالی و تصوف) در ساختار دولت صفوی میپردازد[۱].
گزارش محتوا
فصل اول به جغرافیای سیاسی ایران در آستانه تشکیل دولت صفوی میپردازد، از جمله موقعیت آذربایجان و اردبیل و وضعیت سه دولت نیرومند در ایران در آستانه ظهور صفویه (تیموری، قراقویونلو و آققویونلو) و همچنین قلمرو عثمانی[۲].
فصل دوم به بررسی اندیشههای شیعی در قرن هشتم و نهم میپردازد و آثار فقهی و کلامی شیعه، نفوذ تشیع در تصوف، تشیع غالی و حروفيه را شرح میدهد[۳].
فصل سوم به خانقاه شیخ صفی اختصاص دارد و روند تبدیل آن از کرسی ارشاد به تخت سلطنت، همچنین اقدامات شاه اسماعیل برای رسمی کردن مذهب تشیع و اعلام رسمی مذهب دوازدهامامی (در مقابل تشیع غالی) و نقش قبایل ترک در خدمت صفویه را بررسی میکند[۴].
فصل چهارم بر موضوع مهاجرت علمای مناطق عرب به ایران تمرکز دارد. این بخش به تشیع در جبلعامل و مهاجرت علمای حله، نجف و بحرین به ایران در قرن دهم و یازدهم میپردازد و سوابق علمی و تأثیرات این مهاجرت در ترویج تشیع در ایران صفوی را بررسی میکند[۵].
فصل پنجم به زندگی و تحصیل محقق کرکی میپردازد و شامل سفرهای علمی او به بلاد عربی برای تحصیل نزد علمای سنی و شیعه، اساتید او و تحقیقاتش در نجف استref> همان، ص172-161</ref>.
فصل ششم، ارتباط کرکی با سلاطین صفوی را شرح میدهد؛ از جمله دیدار کرکی با شاه اسماعیل در سال ۹۱۴ق، ستایش از شاه اسماعیل و مخالفت او با کشتن علمای سنی هرات توسط شاه اسماعیل، و فعالیتهای او در دوران شاهطهماسب از جمله سفر به کاشان و اصفهان[۶].
فصل هفتم به فرمان شیخالاسلامی محقق کرکی از سوی شاهطهماسب میپردازد[۷] فصل هشتم به تأثیر فکری، فقهی و سیاسی کرکی بر دولت صفوی، از جمله دیدگاه او درباره نمازجمعه و ولایتفقیه، مخالفت شیخ ابراهیم قطیفی با وی، موضع علمای شیعه در برابر تصوف و فتاوی او در زمینه قصهخوانی اشاره میکند[۸]. فصل نهم نیز به آثار مکتوب محقق کرکی پرداخته و آنها را معرفی میکند[۹].
فصل دهم به معرفی شاگردان محقق کرکی و نقش آنها در دولت صفوی، از جمله شاگردان عرب، ایرانی و استرآبادی و همچنین نقش علمای استرآباد در دربار صفوی اختصاصیافته است[۱۰].
فصل یازدهم مناصب فرزندان و نوادگان کرکی را در دولت صفوی برشمرده و به جایگاههای مهمی که آنان در حکومت صفوی به دست آوردند، اشاره میکند، مانند منصب شیخالاسلامی و وزارت[۱۱].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.