هویت دینی و آموزههای چالشبرانگیز معاصر
هویت دینی و آموزههای چالشبرانگیز معاصر، اثر سید مهدی سجادی (1342ش)، نویسنده و محقق که به تحلیل و تبیین آموزهها و انگارههای چالشبرانگیز معاصر (همچون مدرنیسم، لیبرالیسم، تکثرگرایی و جهانیشدن) میپردازد که بر هویت دینی جوانان جامعه اسلامی تأثیرگذار بودهاند، و راهکارهایی برای تقویت آن ارائه میدهد.
| هویت دینی و آموزههای چالش برانگیز معاصر (چالشها، راهکارها، چشم اندازها) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سجادی، مهدی (نويسنده) پژوهشکده باقر العلوم (سایر) |
| ناشر | سازمان تبليغات اسلامی. پژوهشکده باقر العلوم علیه السلام ** سازمان تبليغات اسلامی. شركت چاپ و نشر بين الملل |
| مکان نشر | ایران - تهران ** ایران - قم |
| سال نشر | 1391ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-304-478-7 |
| موضوع | مکتبهای جامعه شناسی - اسلام و مکاتب دیگر - هویت |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /س3ه9 461 HM |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب به چهار بخش اصلی تقسیم شده است: «آموزههای معاصر» که شامل هشت فصل مجزا است، «مفهومشناسی هویت و هویت دینی»، «آموزههای معاصر و چالشهای آنها برای هویت دینی» و «راهکارها و چشماندازها».
سبک نگارش
ویژگیهای اصلی شیوه نگارش کتاب عبارتاند از:
- تحلیل و تبیین نظریههای غربی: نویسنده به ریشهیابی و تعریف دقیق مفاهیم کلیدی غربی مانند مدرنیسم، لیبرالیسم، تکثرگرایی و سکولاریسم میپردازد[۱].
- تمرکز بر جنبههای اجتماعی و فرهنگی: در کنار بحثهای فلسفی و اعتقادی، تأثیر این آموزهها بر ساختارهای اجتماعی، فرهنگ و روابط انسانی از جمله موضوع «تربیت دموکراتیک» موردبررسی قرار میگیرد[۲].
گزارش محتوا
بخش اول: آموزههای معاصر که به معرفی و تحلیل آموزهها و انگارههایی اختصاص دارد که چالشهای معاصر را برای هویت دینی ایجاد کردهاند. این آموزهها شامل هفت فصل هستند که به ترتیب به مدرنیسم (فصل اول)، لیبرالیسم (فصل دوم)، تکثرگرایی فرهنگی (فصل سوم)، تکثرگرایی دینی (فصل چهارم)، نظریه جامعه مدنی (فصل پنجم)، جهانیشدن فرهنگی-اجتماعی (فصل ششم)، و پساساختارگرایی (فصل هفتم) میپردازند[۳].
در بحث لیبرالیسم، ضمن تعریف معنا و مفهوم آن (برگرفته از واژۀ لاتین لیبرا به معنای آزادخواهی و آزادی)، انواع لیبرالیسم (فلسفی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی-اخلاقی و فکری) موردبررسی قرار گرفته و مؤلفههای کلیدی لیبرالیسم مانند فردگرایی و آزادی تبیین میشوند. فردگرایی خود به سه نوع فردگرایی ذرهای، ملکی و اخلاقی تقسیم میشود که در آن اصالت به فرد و خواستههای او داده میشود. همچنین، ویژگیهای لیبرالیسم شامل اومانیسم (انسانمداری و محوری بودن) و سکولاریسم (جداانگاری دین از سیاست و دولت) بهتفصیل شرح داده شده است[۴].
در فصل تکثرگرایی دینی، سه رویکرد اصلی شامل انحصارگرایی (معتقد به تنها یک دین یا مذهب برحق)، تکثرگرایی (معتقد به اینکه حق در حقیقت نهایی منحصر نیست و همه ادیان یکساناند) و شمولگرایی (معتقد به حقانیت دین خود، در عین پذیرش رستگاری دیگر ادیان) تشریح میشوند. همچنین، خاستگاهها و مبانی فکری تکثرگرایی دینی در حوزههای تاریخی، اجتماعی، فلسفی (شناختی) و اعتقادی (گوهر دینی، وحدت گوهر ادیان، حقانیت ادیان و...) بررسی میگردد[۵].
فصل جامعه مدنی به تعریف تاریخی و اصطلاحی آن (از دیدگاه متفکرانی چون ارسطو، لاک، هابز و...) میپردازد و ویژگیهای آن مانند قانونمندی، مشارکت سیاسی، کثرتگرایی(پلورالیسم)، آزادیهای مدنی، تساهل و تسامح، برابری مدنی و حقوق شهروندی شرح داده میشود[۶].
فصل جهانیشدن، ضمن تعریف مفهوم و کاربردهای عمده آن، ویژگیهای مشخصکننده جهانیشدن را برشمرده که شامل کاهش فاصله جغرافیایی، گسترش علوم تکنولوژی، ظهور نوعی فرهنگ جهانی بهخاطر برخی عوامل بینالمللی، رشد غربگرایی و کمشدن توجه به مسائل نظامی است [۷].
بخش دوم: مفهومشناسی هویت و هویت دینی این بخش به تعریف هویت (از دیدگاههای مختلف روانشناختی و جامعهشناختی مانند اریکسون و مارسیا) و هویت دینی میپردازد. همچنین، به عواملی که در شکلگیری هویت مؤثرند، بحران هویت و جایگاه دین و مؤلفههای هویت دینی پرداخته میشود[۸].
بخش سوم: آموزههای معاصر و چالشهای آنها برای هویت دینی در این بخش، بهصورت نظاممند چالشهایی که آموزههای معاصر (مانند مدرنیسم، لیبرالیسم، تکثرگرایی و جهانیشدن) در برابر هویت دینی جوانان ایجاد میکنند، بیان میگردد[۹].
بخش چهارم: راهکارها و چشماندازها این قسمت در فصل اول به ارائه راهکارهای عملی در حوزههای مختلف برای تقویت هویت دینی اختصاص دارد. این راهکارها در سه سطح عملیاتی دستهبندی شدهاند: اول، حوزه مؤلفه شناخت دینی، دوم، راهکارهای عملی مربوط به باور و اعتقاد دینی، سوم، حوزه رفتار و عمل دینی، و فصل دوم به راهبردهای تعمیق و گسترش هویت دینی میپردازد و به راهبردهای مربوط به حوزه مدیریتی و ساختاری اشاره دارد. و در فصل سوم، سیاستهای اجرایی برنامه توسعه هویت دینی را مطرح مینماید و فصل چهارم را به برنامههای گسترش و تعمیق هویت دینی و دینداری اختصاص داده است.[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.