درسنامه فقه
درسنامه فقه، نوشته محمدحسین فلاحزاده (متولد 1338ش)، رئیس مؤسسه موضوعشناسی احکام فقهی حوزه علمیه قم، رئیس ستاد ترویج احکام دین و عضو بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری، است. موضوع کلی کتاب، آموزش فقه و احکام شرعی اسلام بهصورت جامع و کاربردی، بهویژه برای طلاب جدید حوزههای علمیه، مطابق با فتاوای امام خمینی(ره) است.
| درسنامه فقه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فلاحزاده، محمدحسین (نويسنده) مرکز مدیریت حوزه های علمیه، دفتر تدوین متون درسی حوزه های علمیه (سایر) |
| عنوانهای دیگر | مطابق با فتاوای مراجع معظم تقليد |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فقه جعفری - رساله عملیه,زنان - وضع حقوقی و قوانین (فقه),فقه جعفری -- پرسش ها و پاسخ ها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP ۱۸۳/۵/ف۸،د۴ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگیزه نگارش
این کتاب، با هدف آموزش به طلاب جدید حوزههای علمیه نگاشته شده است [۱].
ساختار
کتاب با پیشگفتار مفیدی از نویسنده آغاز و مطالب در سیزده فصل اصلی ساماندهی شده است و هر فصل شامل چندین درس میباشد.
سبک نگارش
نویسنده تلاش کرده است تا عبارات کتاب، روان و قابل فهم باشد و از اصطلاحات پیچیده که ممکن است فهم را دشوار کند، پرهیز نماید. مطالب بهگونهای ارائه شدهاند که هم جامع باشند و هم از اطاله کلام جلوگیری شود؛ به این معنی که خلاصه و بهاندازه نیاز مطرح گردند[۲].
گزارش محتوا
در پیشگفتار، نکات مهم و ارزندهای پیرامون کتاب و محتوای آن، بیان شده است؛ از جمله آنکه در متن کتاب، مسائلی که تفاوت فتوایی در آنها بهحدی است که مقلدان سایر مراجع نمیتوانند به آن فتوا عمل کنند، آن مورد با علامت «مربع» مشخص شده است تا آن عزیزان برای شناخت نظر مرجع تقلید خود، بتوانند به رساله وی مراجعه کنند[۳].
فصل اول (مقدمات): این فصل، به مباحث زیربنایی فقه میپردازد؛ شامل تعریف و تبیین گستره احکام شرعی، معرفی مفاهیم و اصطلاحات فقهی کلیدی مانند اجتهاد و تقلید و بررسی شرایط مرجع تقلید و...[۴].
فصل دوم (عبادات): این فصل وسیع، عمدتاً به احکام طهارت و نماز میپردازد. در بخش طهارت، مباحثی چون انواع آبها، احکام و شرایط وضو (مانند وضوی ارتماسی)، غسل (اقسام و کیفیت آن) و تیمم تشریح شده است[۵].
فصل سوم: (روزه و اعتکاف): این بخش، احکام مربوط به روزهداری را در بر میگیرد؛ شامل تعریف روزه، روزههای واجب و حرام و فهرست مبطلات روزه. همچنین در این فصل از اعتکاف بحث میشود[۶].
فصل چهارم (حج): این فصل، به بیان احکام حج، شامل شرایط وجوب حج، اقسام حج (تمتع، قِران، اِفراد) و اعمال واجب عمره و حج (مانند احرام، طواف، نماز طواف، سعی و وقوف در عرفات و مشعر الحرام) میپردازد[۷].
فصل پنجم (امر به معروف و نهی از منکر و جهاد): این فصل، شامل تعریف، اهمیت و مراتب اجرای امر به معروف و نهی از منکر است و مصادیق برخی از معروفها (مانند حفظ نظام اسلامی) و منکرها (مانند دروغ، غیبت، قمار) را معرفی میکند و نیز از جهاد و دفاع بحث مینماید[۸].
فصل ششم (واجبات مالی): این بخش، شامل احکام مربوط به زکات (انواع، نصاب، وظیفه کشاورزان و دامداران) و زکات فطره و همچنین احکام خمس (موارد وجوب، نحوه مصرف و...) و کفارات و مظالم عباد میباشد[۹].
فصل هفتم (معاملات): این فصل، به معاملات و قراردادهای مالی میپردازد. مباحث، شامل خرید و فروش (حرام، واجب و مستحب)، شرایط و احکام معاملات سلم، ربوی، خیارات، احکام شرکت، شفعه، اقاله و... است[۱۰].
فصل هشتم (روابط اجتماعی): این فصل، بر احکام و آداب رفتاری در جامعه تمرکز دارد. موضوعات آن شامل حقوق والدین، فرزندان، همسران، ارتباط با نامحرم، محارم نسبی و رضاعی، احکام پوشش و حجاب، حقوق همسایگان و مهمان و آداب زندگی فردی (مانند لباس پوشیدن، نظافت و دعا) و اجتماعی (مانند معاشرت و سفر) و... است[۱۱].
فصل نهم (خوردنیها و آشامیدنیها): در این بخش، احکام خوراکیها و نوشیدنیها، شامل غذاهای گیاهی و حیوانی، غذای اهل کتاب و حرامخواری و احکام ذبح و شکار حیوانات (مانند شرایط ذبح و شکار با اسلحه یا با سگ شکاری) آمده است[۱۲].
فصل دهم (نکاح و طلاق): این فصل، به احکام ازدواج (مانند لزوم ازدواج و عقد دائم و غیر دائم)، مهریه و احکام طلاق (مانند تعریف، اعتبار و شرایط طلاق) میپردازد[۱۳].
فصل یازدهم (قضاوت و شهادت): این فصل، وظایف قاضی، شرایط قضاوت، شرایط مدعی و مدعیعلیه و راههای ثبوت حق در محاکم را بیان میکند[۱۴].
فصل دوازدهم (حدود، قصاص، دیات و تعزیرات): احکام مربوط به مجازاتها، شامل تعریف حدود و تعزیرات، قصاص (شرایط و چگونگی آن) و دیات (موجبات و اقسام آن) در این فصل بررسی شده است[۱۵].
فصل سیزدهم (احکام اموات): این فصل، به احکام مربوط به فرد محتضر، مستحبات و مکروهات پس از مرگ، واجبات پس از مرگ شامل غسل، کفن و دفن میت و در نهایت احکام ارث (مصارف ترکه، طبقات ارث و سهام) میپردازد[۱۶].
پانویس
- ↑ ر.ک: پیشگفتار، ص35
- ↑ ر.ک: همان، ص36-37
- ↑ ر.ک: همان، ص35
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص45-68
- ↑ ر.ک: همان، ص69-252
- ↑ ر.ک: همان، ص253-284
- ↑ ر.ک: همان، ص285-300
- ↑ ر.ک: همان، ص301-328
- ↑ ر.ک: همان، ص329-364
- ↑ ر.ک: همان، ص365-442
- ↑ ر.ک: همان، ص443-480
- ↑ ر.ک: همان، ص481-496
- ↑ ر.ک: همان، ص497-512
- ↑ ر.ک: همان، ص513-520
- ↑ ر.ک: همان، ص521-534
- ↑ ر.ک: همان، ص535-554
منابع مقاله
پیشگفتار و متن کتاب.