علم الهی در سنت عرفانی و صدرایی
علم الهی در سنت عرفانی و صدرایی تألیف سید احمد غفاری قرهباغ (متولد 1358ش)؛ این کتاب به بررسی تطبیقی مسئله علم الهی در دو سنت فکری عرفان اسلامی و حکمت متعالیه میپردازد. نویسنده با رویکردی تحلیلی-تطبیقی به واکاوی مبانی، ساختارها و نتایج این دو دیدگاه در موضوع علم خداوند پرداخته است.
| علم الهی در سنت عرفانی و صدرایی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | غفاری قرهباغ، احمد (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 978-622-6331-56-2 |
| موضوع | ملاصدرا، محمدبن ابراهيم، ?979 - 1050ق.? -- ديدگاه درباره علم لايتناهي خدا
خدا - علم لايتناهي عرفان و فلسفه حکمت متعاليه فلسفه اسلامي |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | 7غ8ع / 1123 BBR |
ساختار
کتاب شامل مقدمه، شش فصل اصلی و کتابنامه است که هر فصل به سه گفتار تقسیم شده است.
گزارش کتاب
کتاب «علم الهی در سنت عرفانی و صدرایی» اثر سیداحمد غفاری قرهباغ، پژوهشی عمیق و نظاممند در یکی از پیچیدهترین مباحث الهیات اسلامی است. نویسنده در این اثر به بررسی تطبیقی دیدگاههای عرفان اسلامی و حکمت متعالیه درباره علم الهی پرداخته و وجوه اشتراک و افتراق این دو سنت فکری را به دقت تحلیل کرده است.
در فصل اول کتاب، مبانی ساختاری مؤثر در تبیین علم الهی در هر دو سنت فکری بررسی شده است. نویسنده ابتدا مبانی عرفانی مانند وحدت وجود، تجلی و ظهور، و مراتب علم را تبیین کرده، سپس به مبانی صدرایی از جمله اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری پرداخته است. مقایسه این مبانی در پایان فصل، خواننده را با تفاوتهای بنیادین این دو دیدگاه آشنا میسازد.
فصل دوم به معرفتشناسی در سنت عرفانی و صدرایی اختصاص دارد. در بخش عرفانی، مفاهیمی مانند علم حضوری، علم لدنی و شهود عرفانی بررسی شده، حال آنکه در بخش صدرایی، نظریه اتحاد عاقل و معقول و مراتب ادراک تحلیل گردیده است. نویسنده در این فصل نشان میدهد که چگونه تفاوت در مبانی معرفتشناختی به تفاوت در تبیین علم الهی میانجامد.
مراتب علم الهی موضوع فصل سوم است. غفاری قرهباغ در این فصل به تبیین سلسله مراتب علم الهی از دیدگاه عرفا و صدرالمتألهین پرداخته و نشان داده است که چگونه عرفا با تکیه بر نظریه تجلی، و صدرا با استناد به نظریه تشکیک وجود، هر یک به شیوهای خاص مراتب علم الهی را تبیین میکنند.
فصل چهارم و پنجم به ترتیب به علم خداوند به ذات و علم به ماسوا (موجودات) اختصاص یافته است. نویسنده در این فصول به تفصیل به بررسی آرای عرفا و فلاسفه صدرایی پرداخته و نشان داده است که چگونه اختلاف در مبانی هستیشناختی به تفاوت در تبیین علم الهی منجر میشود. بحث از علم تفصیلی و اجمالی خداوند و نسبت آن با نظام علیت از جمله مباحث عمیق این فصول است.
فصل پایانی کتاب به مسئله جبر و اختیار و نسبت آن با علم الهی پرداخته است. نویسنده در این فصل کوشیده است نشان دهد که چگونه تبیین عرفانی و صدرایی از علم الهی، هر یک به نتایج متفاوتی در مسئله اختیار انسان میانجامد. تحلیل رابطه علم پیشین الهی با اراده آزاد انسان از جمله نقاط قوت این فصل است.
این کتاب با ارائه تحلیلی نظاممند و مستند از دو سنت مهم فکری در فلسفه اسلامی، منبعی ارزشمند برای پژوهشگران حوزه فلسفه، عرفان و کلام اسلامی محسوب میشود. ویراستاری علمی مرضیه نکوکار نیز بر غنای اثر افزوده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات