اصطلاحات عرفانی

اصطلاحات عرفانی، اثر علی نریمانی (متولد 1335-1404ش)، به گردآوری و شرح اصطلاحات و تعابیر کلیدی علم عرفان می‌پردازد تا مفاهیم عمیق و اصولی این حوزه از منظر لغوی و اصطلاحی برای سالکان و پژوهشگران روشن شود.

اصطلاحات عرفانی
پدیدآوران	نریمانی، علی (نويسنده)
ناشر	نهاوندی
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1402ش
چاپ	1
شابک	‎978-622-5243-06-4
موضوع	عرفان - اصطلاحها و تعبیرها
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	6الف4ن 274/3 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

ساختار کتاب شامل یک بخش پیشگفتار است و سپس محتوای اصلی به صورت توضیح اصطلاحات عرفانی و ترتیب حروف الفبا (حرف الف، حرف باء، حرف تاء و...) ارائه شده است.

سبک نگارش

شیوه نگارش بر تعریف دقیق اصطلاحات عرفانی استوار است و برای تثبیت معنا، به‌وفور از آیات قرآن، روایات، و اشعار شاعران و عارفان بزرگ (مانند ابن عربی، مولانا، حافظ، صائب تبریزی، سنایی) استناد شده است.

گزارش محتوا

پیشگفتار: بخش مقدماتی کتاب به اهمیت اصلاح عقاید و دوری از ریا و فریبکاری در مسیر دین‌داری می‌پردازد. در این بخش بر این نکته تأکید شده که عبادت واقعی باید از روی معرفت و محبت الهی باشد، نه ترس از دوزخ یا طمع بهشت. همچنین، نویسنده ضرورت درک معانی باطنی اصطلاحات را بیان می‌کند و معتقد است که عرفان عبارت است از فنای در ذات حق و بقای به حق، و نفی هستی مجازی سالک برای رسیدن به حقیقت محض.

بخش اصلی کتاب به شرح واژگان خاص عرفانی می‌پردازد که بر اساس حروف الفبا تنظیم شده است. هر مدخل، تعریف جامعی از اصطلاح در عرفان، تفاوت آن با معنای لغوی، و جایگاه آن در مراحل سلوک را بیان می‌کند. برای مثال: آب حیات: مراد از آب حیات، معرفت حقیقی، برخورداری از دانش الهی و عشق است که موجب زنده شدن دل‌ها می‌شود.

آداب: به معنای رعایت سنت‌ها و رسوم در بین عرفا است. آداب بر سه قسم تقسیم می‌شود: ادب با نفس، ادب با خلق و ادب با حق.

اسم اعظم: در فرهنگ عرفان به موقعیت ممتازی گفته می‌شود که سالک با تلاش به آن دست می‌یابد؛ این اسم برای سالک کل هستی را شامل می‌شود و سبب رسیدن به مرتبه کمال انسانی است.

انسان کامل: تعاریف قصری و ابن عربی از انسان کامل ذکر شده که او را جامع جميع مراتب وجود و آینه تمام‌نمای صفات الهی می‌دانند.

تجرید: تجرید در لغت برهنه کردن است، و در اصطلاح جداکردن باطن و درون از دیدن کار خود است که به اخلاص می‌انجامد.

توحید: به معنای یگانه دیدن حق است و درجات مختلفی دارد از جمله توحید افعالی، توحید صفاتی، توحید ذاتی و نهایتاً توحید شهودی که در آن بنده چیزی جز تجلیات حق نمی‌بیند.

جمع و فرق: اصطلاح «جمع» مرتبه فنا سالک در حق است و «فرق» محجوب بودن سالک به‌وسیله خلق از حق است و اشاره به حالاتی دارد که مربوط به عالم خلق و امور بشری است. در مقام «جمع‌الجمع» سالک حق را در همه موجودات و پدیدگان مشاهده کند که این با بقا بالله نیز می‌گویند و برتر از مقام جمع است.

ذوق: ذوق یکی از مهم‌ترین قوای ظاهری پنجگانه است. اما نزد عرفا نخستین درجه شهود ذوق است. اما پایدارتر از وجد می‌باشد. .

فنا: مراد از فنا، فنای عبد است در حق. وقتی همه اوصاف بشریت و زشت، از دل انسان سالک بیرون رفت، او فنای فی الله پیدا کرده است..

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.