ساخت زبان فارسی امروز بر پایه نظریه گشتار زایایی
ساخت زبان فارسی امروز بر پایۀ نظریۀ گشتار زایایی تألیف وحید رنجبر (متولد ۱۳۵۹ش)، زبانشناس؛ کتابی تخصصی در حوزه دستور زبان فارسی است که با بهرهگیری از چارچوب نظری زبانشناسی گشتاری-زایایی و نظریههای وابسته به آن، به توصیف و تبیین ساختار زبان فارسی معاصر میپردازد.[۱]
| ساخت زبان فارسی امروز بر پایۀ نظریۀ گشتار زایایی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رنجبر، وحید (نویسنده) |
| ناشر | ققنوس |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۴ |
| چاپ | ۱ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۲۷۸-۲۱۵-۱ |
| موضوع | فارسی -- دستور زبان |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
| کد کنگره | PIR ۲۶۸۸/ر۸۵/س۲ |
ساختار
کتاب از یک پیشگفتار، مقدمه و سه فصل اصلی تشکیل شده است.
گزارش کتاب
کتاب «ساخت زبان فارسی امروز بر پایۀ نظریۀ گشتار زایایی» اثر وحید رنجبر، پژوهشی است در حوزۀ دستور زبان فارسی که رویکردی زبانشناختی و نظری دارد. نویسنده در این اثر، با اتکا به نظریههای مطرح در چارچوب زبانشناسی گشتاری-زایایی، از جمله نظریهٔ اصل و فرع، نظریهٔ حاکمیت و مرجعگزینی و مفهوم زبان معیار، به تحلیل ساختهای نحوی زبان فارسی میپردازد. هدف اصلی کتاب، ارائهٔ توصیفی دقیق، جامع و نظاممند از زبان فارسی امروز است، نه صرفاً تبیین یا راستیآزمایی یک نظریهٔ خاص. از این رو، نویسنده به صورت گزینشی و انتخابی از آن دسته از ابزارهای تحلیلی که برای توصیف فارسی مناسبتر و کارآمدتر هستند، بهره میگیرد.
کتاب با یک «پیشگفتار» و «مقدمه» آغاز میشود که در آنها نویسنده به بیان هدف اثر، روش تحقیق و چارچوب نظری کلی خود میپردازد. وی در مقدمه، تاریخچۀ مختصری از زبان فارسی و جایگاه آن در خانوادۀ زبانهای هندواروپایی و شاخۀ زبانهای ایرانی ارائه میدهد و بر این نکته تأکید میکند که فارسی امروزی، وامواژههای بسیاری از زبانهای دیگر (اعم از ایرانی باستان و میانه، عربی و زبانهای اروپایی) گرفته است.
فصل اول با عنوان «کلیات زبانشناسی» به مبانی نظری و اصطلاحات پایهای زبانشناسی میپردازد. در این فصل، مفاهیم اساسی که برای درک تحلیلهای بعدی ضروری هستند، معرفی میشوند. نویسنده تصریح میکند که قصد آموزش مبانی نظری را ندارد و آشنایی خواننده با اصطلاحات دستوری را پیشفرض گرفته است؛ مگر در مواردی که توضیح یک اصطلاح، فهم قاعدهٔ دستوری را تسهیل کند.
فصل دوم تحت عنوان «عناصر جمله» به تجزیه و تحلیل اجزای تشکیلدهندهٔ جمله در فارسی، مانند گروههای اسمی، فعلی، حرف اضافهای و صفتی میپردازد. در این فصل، ساخت درونی این گروهها، روابط بین آنها و نقشهای نحویشان با استفاده از چارچوب نظری انتخاب شده، بررسی میشود.
فصل سوم و پایانی کتاب که «جمله» نام دارد، به تحلیل ساختار کلی جمله و مسائل مربوط به آن، مانند ترتیب اجزا، حرکت سازهها، پدیدههایی مانند قلب و حذف، و انواع جملههای ساده و مرکب اختصاص یافته است. نویسنده در این فصل سعی کرده است قواعد حاکم بر ساخت جمله در فارسی را به شیوهای نظاممند تبیین کند.
این کتاب با حجم نسبتاً کم (۱۱۹ صفحه)، رویکردی فشرده و تخصصی دارد و مخاطب اصلی آن دانشجویان و پژوهشگران زبانشناسی و دستور زبان فارسی هستند. کتاب با واژهنامه و کتابنامه به پایان میرسد.[۲]
پانويس
- ↑ ر.ک.پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات
- ↑ ر.ک.پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات