رسانه شيعه
رسانه شیعه، نوشته محسن حسام مظاهری (متولد ۱۳۶۱ش در اصفهان) نویسنده و پژوهشگر مطالعات اجتماعی دین و تشیع است. این کتاب به جامعهشناسی آئینهای سوگواری و هیئتهای مذهبی در ایران میپردازد و بهویژه بر تحولات این آئینها پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تأکید دارد. هدف آن ارائه تحلیلی جامعهشناختی از تکوین و استمرار این آئینها و نقش آنها در بستر اجتماعی و سیاسی ایران است.
| رسانه شيعه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مظاهری، محسن حسام (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | جامعه شناسی آئینهای سوگواری و هیئت های مذهبی در ایران |
| ناشر | سازمان تبليغات اسلامی. شركت چاپ و نشر بين الملل |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1387ش |
| چاپ | 2 |
| شابک | 978-964-304-285-1 |
| موضوع | روضه خوانی - نقد و تفسیر - سوگواریها - ایران - آداب و رسوم - نقد و تفسیر - سوگواریها - ایران - تاریخ |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م56 ر5 260 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اهمیت کتاب
- رویکرد جامعهشناختی جدید: این کتاب بهعنوان اولین پژوهش جامعهشناسانه جامع و مستقل درباره آئینها و هیئتهای سوگواری شیعی در ایران شناخته میشود که خلأ موجود در مطالعات پیشین را پر میکند و دیدگاهی نوین ارائه میدهد.
- تحلیل جامع و چندوجهی: این اثر با تحلیل ابعاد تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی عزاداری، درک عمیقتر و گستردهتری از پدیده سوگواری ارائه میدهد و از یک دیدگاه صرفاً مذهبی فراتر میرود.
- تمرکز بر دوران پس از انقلاب اسلامی: کتاب به طور ویژه به تحولات و نقش هیئتهای مذهبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران توجه میکند که یک دوره مهم و کمتر بررسیشده در این زمینه است[۱].
==ساختار==�کتاب در یک جلد، شامل پیشگفتار، نه فصل اصلی و بخشهایی برای آلبوم عکس و فهرستها (شامل نمایه اشخاص، کتابها و رسالهها، اماکن، گروهها و نهادها، و کتابنامه) سازماندهی شده است.
سبک نگارش
- تحلیلی و انتقادی: نویسنده با رویکردی تحلیلی به پدیده سوگواری مینگرد و نقدی بر پژوهشها و رویکردهای پیشین در این حوزه ارائه میدهد.
- مستند و مستدل: مطالب کتاب مبتنی بر اسناد و منابع معتبر است و در سراسر آن، ارجاعات متعددی به متون تاریخی، روایات و دیدگاههای صاحبنظران ارائه شده است.
- جامعنگر و چندرشتهای: نگارش کتاب با درنظرگرفتن ابعاد مختلف (تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی) صورتگرفته است و به یکرشته علمی خاص محدود نمیشود.
- علمی و پژوهشی: رویکرد کلی کتاب علمی و پژوهشی است، باهدف ارائه یک مطالعه دانشگاهی و دقیق از موضوع و تصحیح اطلاعات نادرست[۲].
گزارش محتوا
پیشگفتار: این بخش به معرفی کلی کتاب، بیان انگیزه نویسنده برای نگارش آن (پاسخ به خلأ مطالعات جامعهشناسانه سوگواری)، توضیح اهمیت رویکرد جامعهشناختی به هیئتهای مذهبی، و تأکید بر تحلیل تحولات این آئینها پس از انقلاب اسلامی میپردازد[۳].
فصل اول: تاریخ تحلیلی تأسیس، تکوین و استمرار آئینها و مجالس سوگواری مذهبی: این فصل به سیر تاریخی عزاداری امام حسین (ع) از آغاز شکلگیری تا دوران معاصر میپردازد. ابتدا نخستین مجالس عزا و عزاداری در دوران زندگی امامان شیعه موردبررسی قرار میگیرد. سپس به مراثی سرایان شاخص آن دوران اشاره میشود. بخش عمده این فصل به بررسی عزاداری اهلبیت(ع) در ایران از دوران سلسلههای مختلف شامل آل بویه، سلجوقیان، مغولان، تیموریان، صفویان، افشاریان، زندیه، قاجاریان، و پهلوی تا دوران انقلاب اسلامی و سپس دوران جنگ تحمیلی و نقش مداحان شاخص در آن دوره اختصاص دارد[۴].
فصل دوم: کلیات و مفاهیم: در این فصل، مفاهیم اساسی مانند فرهنگ خواص و عامه، دینداری، مناسک دینی، آئین سوگواری شیعیان و هیئتهای مذهبی تعریف و تشریح میشوند. همچنین، عناصر هویتی هیئتهای مذهبی شامل کارکردها (مانند کارکردهای دین، عمومی هیئتها، افکار و پنهان)، سازمان، مخاطب (مانند گزینش، جنسیت، گروه سنی، اجتماعی و قشربندی) و متولیان (مانند واعظان، ذاکران، بانیان، مداحان و ادبیات) موردبررسی قرار میگیرد[۵].
فصل سوم: گونهبندی هیئتهای مذهبی: این فصل به دستهبندی هیئتهای مذهبی بر اساس معیارهای مختلفی چون نوع سازمان (مانند پیچیدگی، محل، قدمت و گستردگی) و نوع مخاطب (مانند جنسیت، گروه سنی و قشربندی اجتماعی) میپردازد. در نهایت، یک الگوی ساختی-کارکردی برای هیئتها ارائه میشود[۶].
فصل چهارم: هیئتهای سنتی: این بخش به بررسی ویژگیهای سازمان، مخاطبان، الگوی دینداری، متولیان، مداحی و ادبیات هیئتهای سنتی و ارزیابی کلی آنها میپردازد[۷].
فصل پنجم: هیئتهای انقلابی دوران جنگ: این فصل به تحلیل هیئتهایی که در دوران جنگ تحمیلی نقش داشتند، میپردازد و کارکردها، سازمان، مخاطبان، الگوی دینداری، متولیان، مداحی و ادبیات این هیئتها را در طول جنگ بررسی میکند[۸].
فصل ششم: هیئتهای انقلابی دوران پس از جنگ: این بخش به هیئتهای انقلابی پس از دوران جنگ اختصاص دارد و به بررسی کارکردها، سازمان، مخاطبان، الگوی دینداری، متولیان، مداحی و ادبیات آنها در این دوره میپردازد[۹].
فصل هفتم: هیئتهای عامهپسند: این فصل به بررسی هیئتهای عامهپسند شامل کارکردها، سازمان، مخاطبان، الگوی دینداری، متولیان، مداحی و ادبیات آنها میپردازد. همچنین پدیده ظهور هیئتهای عامهپسند و تبیین آن از منظر خردهفرهنگ شهری، سبک زندگی و جنبش جوانان موردبحث قرار میگیرد[۱۰].
فصل هشتم: شبه هیئتها: این فصل به پدیده "شبه هیئتها" و ویژگیها و ابعاد این نوع از گروههای عزاداری میپردازد[۱۱].
فصل نهم: جمعبندی و نتیجهگیری: این فصل به خلاصهای از یافتههای اصلی کتاب و نتیجهگیریهای حاصل از پژوهش اختصاص دارد[۱۲].
آلبوم عکسها: این بخش شامل مجموعهای از تصاویر مرتبط با آئینهای سوگواری و هیئتهای مذهبی در دورههای مختلف تاریخی است[۱۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.