ولايت غريب
ولایت غریب، اثر عبدالله مستحسن، پژوهشگر و متفکر در حوزه مطالعات قرآنی است. این کتاب، پژوهشی است پیرامون شناخت مفهوم "ولایت" در قرآن کریم و ابعاد قرآنی امامت و اهلبیت(ع). نویسنده با رویکردی تحلیلی و تفسیری، به دنبال ارائه دیدگاهی نو از ولایت است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
| ولايت غريب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مستحسن، عبد الله (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | پژوهشی پیرامون شناخت ولایت در قرآن |
| ناشر | سبط النبي (صلیاللهعليهوآلهوسلم) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1388ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-5240-44-3 |
| زبان | عربی - فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف8م5 104 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب، شامل یک مقدمه و دوازده فصل اصلی است که بهصورت دقیق و نظاممند به مباحث ولایت، قرآن و امامت میپردازد.
سبک نگارش
شیوه نگارش کتاب دارای ویژگیهای اصلی زیر است:
- تحلیلی و تفسیری: نویسنده با رویکردی عمیق و تحلیلی، مفاهیم قرآنی را بررسی کرده و به دنبال کشف زوایای پنهان و کمتردیدهشده ولایت در قرآن است. او دیدگاههای رایج را به چالش میکشد و سعی در ارائه تفسیری نوین دارد.
- روشمند و پژوهشمحور: کتاب با ارائه روشهایی برای تحقیق در قرآن و چگونگی حرکت در مسیر کشف حقایق ولایت، نشاندهنده یک رویکرد سیستماتیک و پژوهشی است.
- قابل فهم و همهشمول: باوجود عمق مطالب، نویسنده تلاش کرده تا نگارش کتاب بهگونهای باشد که افراد با سطوح مختلف دانش بتوانند از آن بهرهمند شوند و مطالب برای مخاطب عام نیز قابل درک باشد[۱].
گزارش محتوا
مقدمه کتاب با تأکید بر "غریب" بودن مفهوم ولایت در طول تاریخ و حتی در زمان حال آغاز میشود. نویسنده هدف خود را ارائه شیوههای نوین برای تحقیق قرآنی و کشف حضور ولایت در جایجای قرآن از زوایای کمتردیدهشده بیان میکند[۲].
فصل اول (ولایت): این فصل، با بحثی فلسفی پیرامون اراده خداوند در خلقت و مفهوم هستی، ذات، صفت و فعل آغاز میشود و به تبیین قانون و سنت الهی میپردازد. در ادامه، مرز اعتماد به قوانین مادی و تفاوت آن با قوانین الهی بررسی میشود[۳].
فصل دوم (قرآن): این فصل، با انتقاد از "غربت قرآن در میان مسلمین" و عدم توجه کافی به آن آغاز میشود. سپس نقش حدیث در تفسیر قرآن بررسی و بر این نکته تأکید میشود که حدیث باید مفسر قرآن باشد، نه جداکننده از آن. نویسنده، قرآن را بیانی از حقایق هستی میداند که فطری انسان است[۴].
فصل سوم (سوره بقره): در این فصل، بهصورت خاص به سوره بقره و آیات اولیه آن پرداخته میشود. ابتدا مفهوم "غیب" و انواع آن بررسی و تبیین میشود. سپس تفسیر آیات ۱ تا ۵ سوره بقره، بهویژه عبارت «ذلك الكتاب لاريب فيه» و ویژگیهای "متقین" (پرهیزگاران) ارائه میگردد. مفهوم "تقوی" بهعنوان عامل حفظ و ایمنی از خطرات توضیح داده میشود. سپس به چیستی "ایمان" و ارکان آن پرداخته شده و ارتباط آن با آرامش و عمل نیک تبیین میگردد[۵].
فصل چهارم (سوره نور): این فصل، بر محور سوره نور، به تحلیل مفاهیم نور و ظلمت در قرآن میپردازد. مباحثی چون معنای "واجب شدن «سوره»"، تفسیر قرآنی "شرق و غرب" و توضیح "شجره مبارکه «زیتونه»" و رموز آن مطرح شده است. همچنین، به "نه شیء مبارک" اشاره شده است که ممکن است به مناسبتهای خاصی مرتبط باشد[۶].
فصل پنجم (از «شعیب» تا «فاطمه»): این فصل، با تمرکز بر این نکته که قرآن با فهم بشر تناسب دارد، به موضوع "تفسیر تمثیلی" در قرآن میپردازد. سپس، شخصیتهایی چون حضرت فاطمه(س) بهعنوان "مدافع ولایت" معرفی شده و رمز "پیر شدن پیامبر(ص)" در سوره هود، در چارچوب مباحث ولایی بررسی میگردد[۷].
فصل ششم (أحسن الحديث): این فصل، به مفهوم "أحسن الحديث" در قرآن میپردازد. ابتدا "اسامی قرآن" ذکر شده و سپس أحسن الحديث، به عنوان "کتابی متشابه" و "قرآنی در قرآن" تحلیل میشود که به انسجام درونی و ابعاد باطنی قرآن اشاره دارد[۸].
فصل هفتم («سوره بقره» یا «سوره ولایت»؟): این فصل، به مقایسهای بین سوره بقره و مفهوم ولایت میپردازد و تلاش میکند تا حضور ولایت را در متن سوره بقره نشان دهد. داستان "گاو بنیاسرائیل"، وقایع "سقیفه" پس از وفات پیامبر(ص)، "گوساله سامری و شتر خلافت"، "علی، ذکر نازلشده خداوند، "خلافت امام حسن(ع)" و "میثاق کوفیان با امام حسین(ع)"، از جمله مباحثی هستند که در این فصل بررسی و ارتباط آنها با مفهوم ولایت تبیین شده است. همچنین، معنی صحیح کلمه "بقره" و هویت "اصحاب سوره بقره" مورد تحلیل قرار میگیرد[۹].
فصل هشتم (از «مدین» تا «مدینه»): این فصل، به سفری تمثیلی از "مدین" به "مدینه" میپردازد. در این فصل، داستان "موسی" و "شعیب" و "قرارداد میان دو پیامبر" بررسی میشود. همچنین، به سوره کوثر و شأن نزول آن اشاره شده است[۱۰].
فصل نهم («سبعاً من المثاني»): این فصل، به بررسی عبارت قرآنی "سبعاً من المثاني" میپردازد و ارتباط آن را با حدیث ثقلین که ریشه در قرآن دارد، تبیین میکند. در ادامه، به "دو مأموریت پیامبر(ص)" و "خواب پادشاه مصر" و تعابیر آن پرداخته شده است که ممکن است بهصورت رمزی به مسائل ولایی یا حوادث تاریخی اشاره داشته باشد[۱۱].
فصل دهم (مرد مؤمن و شیخ قبیله): این فصل، به بررسی داستان "مرد مؤمن و شیخ قبیله" بهعنوان یک داستان تمثیلی میپردازد. نویسنده، تلاش میکند تا مصداقهای این تمثیل را در واقعیت پیدا کند. همچنین، به "کیفیت باغهای تمثیلی شیخ قبیله" و "هویت رجل مؤمن" اشاره شده است[۱۲].
فصل یازدهم (سه واقعه در یک آیه): در این فصل، سه واقعه مهمی که در یک آیه قرآن کریم مطرح شده، بررسی و تحلیل میشود. تفاوت "مهاجرت" با "اخراج"، معنای "ثاني اثنين" و "واقعه سوم"، از مباحث اصلی این فصل هستند. همچنین، به مفهوم "رجعت" در انتهای این فصل پرداخته میشود[۱۳].
فصل دوازدهم (ولایت قریب): این فصل نهایی، به بحث درباره ختم باب نبوت و فتح باب امامت، مواقع نزول سکینه، آمر به عدل و هادی به صراط مستقیم بودن علی و... میپردازد[۱۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.