سلسله مجمع مصائب اهل‌البیت(ع)

سلسله مجمع مصائب اهل البیت (ع)
پدیدآوران	هنداوی، محمد بن جمعه (نويسنده)
ناشر	دار المحجة البيضاء
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1424ق - 2004م
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	چهارده معصوم - شعر - مجموعه‏ها - چهارده معصوم - مراثی - شعر عربی - شعر مذهبی عربی - واقعه کربلا، 61ق. - شعر - مجموعه‏ها
زبان	عربی
تعداد جلد	4
کد کنگره	‎‏/‎‏س‎‏8‎‏ﻫ‎‏9 2602 ‏PJA‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

سلسلة مجموعة مصائب اهل‌البیت (ع)، تألیف نویسنده معاصر محمد الهنداوي مجموعه‌ای از مرثیه‌ها منظوم و روایت‌های منثور درباره مصائب اهل‌بیت(ع) است که به‌ویژه بر وقایع ایام محرم و فاجعه کربلا تمرکز دارد و شامل مجالس عزاداری از شب اول تا شب نهم محرم است.

انگیزه نگارش

نویسنده این کتاب را به درخواست طلاب مؤسسه رسول اعظم(ص) قم که در آن فن خطابه را تدریس می‌کرده تألیف کرده است. نویسنده با تصحیح، تحقیق و افزودن مقدماتی درباره اوزان شعر و همچنین توضیح لغات عامیانه عراقی با ترجمه فصیح عربی، قصد داشته کتابی کامل و مرجع برای مداحان و خطبا فراهم آورد و تألیف آن سیزده سال به طول انجامیده است .

ساختار

این کتاب در چهار جلد تنظیم شده است: جلد اول شامل مجالس عزاداری برای شب‌های اول تا نهم محرم است که هر شب شامل چندین مجلس است که در دو قالب مرثیه منظوم و منثور ارائه شده است. در جلدهای دیگر کتاب به موضوع حادثه عاشورا، سفر اسرا از کربلا به مدینه و مصائب معصومین(ع) پرداخته شده است.

سبک نگارش

سبک نگارش نظم و نثر است و نویسنده در این اثر به طور گسترده از اشعار و قصاید در قالب اوزان مختلف شعری مانند: ابوذیه، مجردات و نصاری استفاده می‌کند روایات اغلب با نقل‌قول مستقیم از شخصیت‌ها ارائه شده‌اند تا تأثیرگذاری بیشتری داشته باشند

گزارش محتوا

جلد اول

شب اول: در مجلس اول قصیده‌ای از سید جعفر حلي (متوفی ۱۳۱۵ق) که به غم‌های محرم و اشک‌ریزی برای امام حسین (ع) اشاره دارد. همچنین به کلامی از امام محمدباقر(ع) اشاره شده که می‌فرماید: پدرم با آغاز ماه محرم دیگر خندان دیده نمی‌شد و تا اینکه روز دهم روز مصیبت و گریه آن حضرت بود و می‌فرمود که این همان روزی است که حسین(ع) در آن روز به شهادت رسید .

به‌عنوان نمونه «مجردات» در واقع ابیاتی از شعر یا نوحه است که برای عزاداری و رثای اهل‌بیت (ع) به کار می‌رود. در یک دوبیتی، حضرت فاطمه زهرا (س) خود را معرفی می‌کند و به‌صورت اول‌شخص از شدت تأثیرگذاری مصائب امام حسین (ع) بر خود سخن می‌گوید. او بیان می‌دارد که این مصائب او را شعله‌ور کرده و باعث شده که هر صبح و شام نوحه کند. این نشان‌دهنده عمق پیوند حضرت زهرا (س) با فاجعه کربلا و عزاداری مستمر ایشان بر امام حسین (ع) است که یکی از مضامین رایج در ادبیات مرثیه شیعی است

یا اینکه در مجلس ششم قصیده‌ای از سید محمدمهدی بحرالعلوم (متوفی 1212ق) ارائه شده که در مظلومیت و شهادت غریبانه مسلم بن عقیل سروده شده است. . پس از آن در قالب نثر داستان یکی از فرزندان مسلم بن عقیل با نام احمد ذکر شده که به همراه امام حسین(ع) در کربلا حضور داشت و حکایت او و ملاقاتش با مختار و سپس امام زین العابدین(ع) خواندنی است

جلد دوم

این جلد شامل مجالس و قصایدی متعدد است که به شرح وقایع مربوط به شب‌وروز عاشورا و همچنین وقایع پس از آن می‌پردازد. از جمله مضامین برجسته در این کتاب، شهادت طفل شیرخواره امام حسین (ع) (عبدالله رضیع) است که در بخش‌هایی مانند «عطش عبدالله شیرخوار و شهادتش» و «بازگشت امام حسین(ع) با فرزند شیرخوارش به خیمه‌ها» به‌تفصیل پرداخته شده است نقش و مصائب حضرت زینب (س) نیز به طور گسترده‌ای مطرح شده است، از جمله در بخش‌هایی مانند «سیده زینب با برادرش امام حسین(ع ) .

جلد سوم

این جلد به طور خاص «سفر اسرا از کربلا به مدینه» نام‌گذاری شده است، به شرح دقیق وقایع مربوط به حرکت اهل‌بیت(ع) پس از واقعه عاشورا می‌پردازد. این جلد با توصیف مسیر اهل‌بیت (ع) به‌سوی کوفه آغاز می‌شود و سپس جزئیات ورود آنان به کوفه را ارائه می‌دهد. در این بخش، وقایع مختلفی از جمله نحوه برخورد با اسرا، ملاقات‌های تلخ، و مشاهده سر مطهر امام حسین (ع) توسط اسرا در کوفه بیان شده است . همچنین، این جلد به موضوع دفن اجساد مطهر شهدا در کربلا و نقش بنی‌اسد در این امر می‌پردازد</ref>. همان، ص89-88</ref>.

ادامه مطالب این جلد به مسیر طولانی اهل‌بیت (ع) از کوفه به‌سوی شام و سپس ورود اسرا به شام اختصاص دارد</ref>.107،141</ref>. بخش قابل‌توجهی از این جلد به حضور اهل‌بیت (ع) در مجلس یزید می‌پردازد</ref>. همان، ص165</ref>.

در پایان، کتاب به مصائب اهل‌بیت (ع) در خرابه شام، از جمله گرسنگی و تشنگی شدید اشاره کرده و در نهایت، به بازگشت کاروان اسرا به مدینه پس از چهل روز و تبدیل خانه‌هایشان به ماتم‌کده‌ها اشاره می‌کند</ref>. همان، ص189، 193، 194</ref>.

جلد چهارم

قصیده مجلس اول، سروده حسن بن سلیمان بلادی بحرانی (متوفی 1281ق) است که در آن به رحلت پیامبر(ص) و غم و اندوهی که بر حضرت فاطمه (س) وارد شد اشاره شده است</ref>. همان، جلد چهارم، ص17</ref>. در این رابطه چهار قصیده دیگر نیز ذکر شده است</ref> همان، ص15</ref> .

در ادامه در مصائب و شهادت هر یک از معصومین(ع) قصاید متعددی گردآوری و ارائه شده است. به‌عنوان نمونه قصیده‌ای در مصائب امام صادق(ع) با این بیت آغاز شده است :«حن الكاظم او صب دمع العين/ ونينك صدع اگلوب الخواتين» ترجمه: «امام کاظم(ع) دلش شکست و اشک از چشمانش سرازیر شد/ ناله‌ات دل خواهران را به درد آورد» آغاز شده است. این قصیده به حادثه آتش‌زدن خانه امام صادق (ع) توسط منصور عباسی اشاره دارد. این بخش، پس از روایاتی پیرامون دستور منصور برای به‌آتش‌کشیدن خانه امام صادق (ع) و تشدید آتش‌سوزی و گریه‌های زنان اهل‌بیت، آمده است</ref> همان، ص218</ref>.

علاوه بر این، قصاید و مراثی منظومی در قیام و شهادت شخصیت‌هایی چون زید بن علی (ع)، یحیی بن زید (ع)، عیسی بن زید شهید (ع)، قاسم بن موسی کاظم (ع) و در انتها فاطمه معصومه(س) ذکر شده است. </ref> همان، ص408-355</ref>.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.