فوائت كتاب سيبويه من أبنية كلام العرب
فوائت کتاب سيبويه من أبنية کلام العرب اثر قاضی حسن بن عبدالله سیرافی (284 یا 290-368ق)، شرحی است بر «الکتاب» عمرو بن عثمان سیبویه (180-140ق) و ذکر مواردی که به عقیده نویسنده در این کتاب ازقلمافتاده است. در واقع اثر حاضر، استدراکی است بر کتاب سیبویه.
| فوائت كتاب سيبويه من أبنية كلام العرب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیرافی، حسن بن عبد الله (نويسنده) بکاء، محمد (محقق) |
| ناشر | دار الشؤون الثقافیة العامة |
| مکان نشر | عراق - بغداد |
| سال نشر | 2000م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /س86 ک20518 6151 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مطالب کتاب به دو بخش اصلی تقسیم شده است: بخش نخست، تحقیق و مطالعهای است در سه فصل: فصل اول، دربردارنده شرححال سیرافی بوده و در فصل دوم، متن اصلی کتاب و رویکرد سیرافی در آن و اشتراکات و افتراقات سیرافی و ابن جنی در ذکر فوائت کتاب سیبویه، بحثوبررسی شده است. در فصل سوم، روش سیرافی در عرضه مطالب و مباحث، مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است و بخش دوم ارائه متن تحقیقشده کتاب است[۱].
ابوسعید در این کتاب، با پیروی از روشی که همراه با دقت و تیزبینی است، به بررسی ساختارهای افزوده شده به «الکتاب» سیبویه پرداخته است تا بدینوسیله، سیبویه را از آنچه به او پیرامون فقدان برخی از ساختارهای زبان عربی در کتابش نسبتدادهشده، مبرا سازد. وی این کار را با بررسی دقیق نسخههایی از «الکتاب» که در اختیار داشت، انجام داده و به یک نسخه، بسنده نکرد، زیرا متن «الکتاب» چنانکه میدید، در برخی موارد، از حذفواضافه و نقصان، خالی نبود. این تفاوت، باعث گردید که سیرافی به مقایسه نسخههایی از «الکتاب» که به دستش رسیده بود بپردازد. نکته قابلتوجه آنکه سیرافی خود را صرفا به مقایسه میان نسخههای «الکتاب» محدود نکرده، بلکه پس از مقایسه، در تعیین ساختار کلمات، به دانش خود از زبان و معانی واژگان آن نیز رجوع نموده است. سیرافی پس از اطمینان از صحت ساختار کلمات و تنظیم آنها بر اساس آنچه صحیح میدانست، به استخراج ساختار کلمات اعجمی پرداخت، زیرا معتقد بود آنها جزو مواردی نبودند که بتوان آنها را از مستدرکات کتاب سیبویه دانست، زیرا این واژگان اساسا عربی نبودند. پس از آنکه سیرافی توانست ابنیه اصلاح شده را که از گفتار اعراب نبود؛ رد کند، گروهی از ابنیه کلماتی که گفته میشد از فوائت کتاب سیبویه است برای او باقی ماند که به ذکر و بررسی آنها پرداخت[۲]. از جمله این واژگان، میتوان به «هندلع»[۳]، «درداقس» و «خزرانق»[۴] اشاره نمود.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.