حجة القراءات

حجة القراءات اثر ابوزرعه عبدالرحمن بن محمد بن زنجله (نیمه دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری)، در علم قرائات و دلیل قرائات قاریان هفت‌گانه معروف.

حجة القراءات
پدیدآوران	ابن زنجله، عبدالرحمن بن محمد (نويسنده) افغانی، سعید (محقق)
ناشر	مؤسسة الرسالة
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1418ق - 1997م
چاپ	5
موضوع	قرآن, -- قرائت
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP ۷۵/۳‬/‮الف‬۲۴ح۳‬
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نویسنده در بحث قرائت‌ها، ترتیب معروف سوره‌ها را از فاتحه الکتاب تا پایان آن، دنبال کرده است. وی عنوان سوره‌ها را در نصف سطر ذکر نموده و سپس، به ترتیب آیات مذکور در سوره، به بحث در مورد آیاتی پرداخته است که شامل قرائت‌های مختلف شده و هر قرائتی را به قاری مربوط به آن، از قاریان هفت‌گانه، نسبت داده است. پس از آن، دلیل و استنباط خود درباره قرائت صحیح را ذکر نموده و به دلایل سایر قرائات نیز اشاره کرده است.

نویسنده درباره قرائت صحیح، اگر از خود قرآن، دلیل و استدلالی بیابد، آن را در اولویت قرار داده و با بیان و توضیح آن دلیل، مطالب را آغاز نموده و در این امر، دقت و حساسیت تحسین‌برانگیزی از خود نشان داده است. پس از آن، به سراغ روایات رفته و در صورت یافتن دلیل یا استدلالی بر قرائت مورد نظر در روایات، آن را بیان کرده و به توضیح آن، پرداخته است. وی در مراحل بعدی، از شعر، نثر و اقوال و نظریات اهل لغت، نحویون و... نیز بهره برده تا اینکه تمام مطالب مربوط به آن قرائت، ذکر شده و به اتمام برسد. سپس به آیات مورد اختلاف همان سوره، پرداخته و به آیاتی که در قرائت آن‌ها، اختلافی گزارش نشده، نپرداخته است.

ویژگی نظریات و توضیحات ابن زنجله درباره صحیح بودن قرائات، وضوح و ایجاز می‌باشد، به گونه‌ای که به حداقل استدلال و توضیحات قانع کننده، بسنده نموده است. با این حال، در مواقعی نیز که فرصت و مجال کافی برای ارائه توضیحات داشته، پس از پایان ذکر جنبه‌های مختلف قرائت‌های صحیح، از آن خودداری نکرده است. وی معمولا کلام خود را، چنین آغاز نموده است: «فلان قاری و فلان قاری، اینگونه قرائت کرده‌اند که...» سپس، دلایل آن قرائت را ذکر کرده و پس از آن، به قرائت بقیه قاریان هفت‌گانه و دلایل آنها، اشاره کرده است.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.