شرح موضوعی نهجالبلاغه
شرح موضوعی نهجالبلاغه، تألیف سید علی طباطبایی (متولد 1345ش) در چهار جلد به شرح و تحلیل موضوعی مباحث توحیدی، اخلاقی، اجتماعی و تربیتی مطرح شده در نهجالبلاغه پرداخته است.
| شرح موضوعی نهج البلاغه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طباطبایی، علی (نويسنده) علی بن ابی طالب (ع)، امام اول (نویسنده) |
| عنوانهای دیگر | نهج البلاغه. فارسی. شرح |
| ناشر | مطبوعات دينی |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1390ش - 1392ش - 1394ش - 1397ش |
| چاپ | 2 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | /ط2ش4 38/02 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
سلسله مباحثی است که سالیانی چند در حوزه علمیه قم بهعنوان تفسیر موضوعی نهج البلاغه تدریس گردیده است و پس از تدوین عرضه میشود. [۱].
ساختار
کتاب دارای ساختاری موضوعی است که در آن، مباحث توحیدی، اخلاقی، اجتماعی و تربیتی از خطبهها و نامههای منتخب نهجالبلاغه استخراج شده و شرح و تبیین شده است.
سبک نگارش
سبک نگارش کتاب دارای ویژگیهای برجستهای است: ◦ تحلیلی و تفسیری: نویسنده به تحلیل عمیق سخنان امام علی (ع) در نهجالبلاغه میپردازد و مفاهیم مورد بحث را با استدلالهای دقیق عقلی و نقلی روشن میسازد. [۲].
◦ استنادی قوی به متون دینی: در سراسر کتاب، برای تأیید و توضیح مطالب، بهصورت گسترده به آیات قرآن کریم و روایات معتبر اهلبیت (ع) استناد شده است[۳].
◦ رویکرد فلسفی و عرفانی: مباحث مطرح شده غالباً با دیدگاهی فلسفی و عرفانی همراه هستند که به واکاوی ابعاد عمیق معرفت الهی و توحید میپردازند [۴].
◦ انسجام و دقت علمی: مطالب بادقت و نظم خاصی ارائه شدهاند و هر فصل به طور مفصل به یکی از ابعاد توحید میپردازد تا درک کاملی از آن حاصل شود [۵].
گزارش محتوا
جلد اول: این بخش از کتاب به تحلیل دقیق مباحث توحیدی مطرح شده در خطبه اول نهجالبلاغه میپردازد. مباحث کلیدی شامل ستایش و حمد الهی، بررسی قلمرو شناخت و معرفت الهی، صفات خداوند و نسبت آنها با ذات الهی، و چگونگی آفرینش موجودات است. در فصل اول این خطبه، به ستایش خداوندی پرداخته میشود که ادراک کنه ذات او فراتر از حد تصور است و هیچ حد و مرزی ندارد[۶]. فصلهای دوم و سوم به موضوع صفات الهی و اینکه خداوند از هرگونه تحدید زمانی و مکانی مبراست، اختصاص دارد[۷]. فصل چهارم با عنوان فاطر الخلائق به تبیین آفرینش جهان توسط خداوند باقدرت و اختیار میپردازد[۸]. در ادامه، مباحثی چون صفات ذاتی و فعلی خداوند، و بحث پیرامون سماع و بصر خداوند (به معنای غیرمادی و فراتر از حس) مطرح میشود[۹].
در بخش پایانی جلد اول، خطبهای (خطبه 213) از نهج البلاغه به عنوان خلاصه و عصاره تمام مباحث توحیدی در نهجالبلاغه دانسته شده است. ارائه یک نمای کلی و منسجم از مفاهیم توحیدی که در خطبهها و سخنان امیرالمؤمنین (ع) به تفصیل بیان شدهاند. همچنین شامل ستایش خداوند سبحان از ابعاد اضافی و سلبی است که عظمت و کمالات الهی را بیان میکند ر.ک: همان، ص 477</ref>.
جلد دوم: معارف اخلاقی در نهجالبلاغه: هدف از تدوین این اثر نمونههایی از اصول اخلاقی در کلمات درربار حضرت وصی (ع) در نهجالبلاغه است. [۱۰].
جلد سوم: معارف اجتماعی نهجالبلاغه، آنچه در این جلد مدنظر است، ارائه نمونههایی از مسائل اجتماعی و سیاسی است. [۱۱]. بهعنوان نمونه نویسنده پس از ذکر نامه امام علی(ع) به مالکاشتر بهعنوان عالیترین منشور سیاسی اسلام مینویسد: پس بنابراین آنچه فلسفه سیاسی اسلام اقتضا میکند، لزوم تحصیل رضایت معقول مردم جامعه است، نه رضایت و خشنودی مطلق و بلاشرط آنان. یعنی چنین نیست که حاکم و سیاستمدار جامعه اسلامی از دیدگاه فلسفه سیاسی موظف باشد که مطلق رضایت مردم را اعم از معقول و نامعقول تحصیل نماید؛ زیرا مبنای فلسفه وجودی انسانها از دیدگاه اسلام، لزوم قرارگرفتن آنان در جاذبه کمال اعلاست که فقط از مسیر حیات معقول امکانپذیر است. [۱۲].
جلد چهارم: معارف تربیتی: اگرچه سراسر کتاب عظیمالشأن نهجالبلاغه بهعنوان دائرةالمعارف بیبدیل جهان اسلام در موضوع تعلیموتربیت نفوس انسانی از اصلیترین مراجع و مآخذ علمی است، اما نامه 31 نهج البلاغه به تعلیم و تربیت اختصا یافته و «منشور متعالی تعلیم و تربیت» نامگذاری شده است. [۱۳]. شرح این نامه در این جلد از کتاب در یک مقدمه و بیست فصل تدوین و تبیین شده است[۱۴].
پانویس
- ↑ جلد1 مقدمه کتاب، ص 20
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص 25، 34،35، 58
- ↑ ر.ک: همان، ص 26، 27، 30، 44، 88
- ↑ ر.ک: همان، ص 34، 35، 58
- ↑ ر.ک: همان، ص 40، 50، 63
- ↑ ر.ک: همان، ص 25
- ↑ ر.ک: همان، ص 33، 40، 42
- ↑ ر.ک: همان، ص 44
- ↑ ر.ک: همان، ص 50، 57، 165
- ↑ ر.ک: مقدمه، جلد دوم، ص6
- ↑ ر.ک: مقدمه، جلد سوم، ص35
- ↑ ر.ک: متن کتاب، جلد سوم، ص204-205
- ↑ ر.ک: همان، جلد چهارم، ص207
- ↑ ر.ک: همان، ص209
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.