شرح ديوان عروة بن الورد العبسي
شرح دیوان عروة بن الورد، شرح ابن سکیت (186-244ق) بر دیوان عروة بن ورد عبسی نجدی ملقب به عروة الصعالیک (596ق) است. در انتهای کتاب نیز اشعاری از عروة بن ورد که در شرح یعقوب بن اسحاق به آن اشاره نشده افزوده شده است.
| شرح ديوان عروة بن الورد العبسي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق (نويسنده)
عروة بن الورد (نویسنده) ابن ابی شنب، محمد (مصحح) |
| عنوانهای دیگر | ديوان عروة بن الورد العبسي. شرح |
| سال نشر | 1926م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJA ۲۹۵۲/د۹۸۲۵ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرححال عروة بن ورد به طور کامل تنها در کتاب الاغانی آمده و دیگران همه از آن نقل کردهاند. در رابطه با جایگاه عروه در شعر، اصمعی در کتابش فحولة الشعراء اینگونه وصف کرده است: «انه شاعر کریم و لیس بفحل». [۱]
محتوای اشعار
دیوان عروه سرشار از ابیاتی با موضوعات و مفاهیم انسانی، نظیر مهماننوازی، دگرخواهی، بخشندگی و سخاوت و یا جنگ و غارت ثروتمندان بخیل بهمنظور مبارزه با فقر و اختلاف طبقاتی است؛ زیرا وی بهرغم زندگی تلخ و مرارتبار عیاران، نه بهاجبار بلکه به اختیار و باانگیزه انسانی، راه صعالیک را در پیش گرفت و باوجود مشقتهای زندگی عیاران، نسبت به راه برگزیدهاش شادمان بود. ازاینرو سرودههایش نیز برخاسته از شخصیت و احساس درونی اوست که در قالب معانی و مفاهیم مذکور منعکس شده است.[۲]
شیوه شارح
شیوه کلی شاعر معنای واژگان، اصطلاحات، امثله و عبارات ابیات است. سپس به معنای کلی بیت اشاره کرده است. او دراینرابطه به اشعار دیگر ادبا و لغتشناسانی چون اصمعی استناد کرده است. البته ابن سکیت در شرح اشعار عروه برخی اشعار را بدونشرح رها کرده است. برخی اشعار را تنها به یک واژه بسنده کرده است؛ آنجا که در بیت:
«الا یا لینی عاصیت طلقا / و جبارا و من لی من امیر»
مینویسد: امیر در اینجا به معنای مشاور و کسی است که شعر میخواند.[۳]
یا اینکه در شرح:
«أتهزأ منی أن سمنت و قد تری / بجسمی مس الحق و الحق جاهد»
بیشتر توضیح داده و حق را به صلهرحم و اعطای به سائل و نزدیکان تفسیر میکند.[۴]
آنگونه که محقق اثر نوشته ابیاتی که در شرح ابن سکیت نیامده و محقق اثر در کتب ادبی یافته با ذکر منبع تحت عنوان «زیادات علی الدیوان» (ص193 به بعد) در انتهای کتاب آورده و لغات دشوار آن را شرح کرده است. علاوهبرآن در خود شرح ابن سکیت نیز در جاهایی که شرح ابن سکیت را کافی و کامل ندانسته، برای رفع اشتباه نکاتی را اضافه کرده است.[۵]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- افخمی عقدا، رضا، جعفری ندوشن، مهدیه ؛ «تیپشناسی شخصیت عروة بن ورد از خلال اشعارش بر اساس نظریه انیاگرام»، لسان مبین، پاییز 1397، شماره 3، ص21 تا 41.