درآمدی بر فلسفه‌های معاصر غرب (از هوسرل تا رورتی)

درآمدی بر فلسفه‌های معاصر غرب (از هوسرل تا رورتی)
پدیدآوران	اصغری، محمد (نويسنده)
ناشر	پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1399ش
چاپ	1
موضوع	فلسفه جدید - تاریخ - Philosophy, Modern - History - فيلسوفان جديد - سرگذشتنامه - Philosophers, Modern - Biography
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

درآمدی بر فلسفه‌های معاصر غرب (از هوسرل تا رورتی)، اثر محمد اصغری (معاصر)، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز است. این کتاب به‌طور کلی به معرفی فلسفه‌های معاصر غرب، از پدیدارشناسی تا پراگماتیسم می‌پردازد و تصویری جامع از مکاتب و متفکران اصلی آن‌ها را ارائه می‌دهد.

انگیزه نگارش

انگیزه اصلی نویسنده از تألیف این اثر، پرداختن به وضعیت پیچیده و گسترده فلسفه‌های معاصر غرب است که در آن تمایزات و اشتراکات مکاتب و متفکران گاهی به‌دشواری قابل تشخیص است. این کتاب، تلاشی است برای فراهم آوردن یک منبع معتبر و جامع به زبان فارسی که به دانشجویان و پژوهشگران کمک کند تا این فلسفه‌ها را بهتر درک کنند. نویسنده همچنین قصد داشته تا تصویر دقیقی از این مکاتب را ارائه دهد؛ زیرا معتقد است در زمینه فلسفه معاصر در ایران، اغلب اطلاعات ناقص یا نادرست ارائه شده است.

اهمیت کتاب

اهمیت این کتاب را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1. پوشش جامع و ساختاردهی: فلسفه‌های معاصر غرب به دلیل تنوع و گستردگی، تفسیرهای متفاوتی دارند و در جامعه علمی ایران، آشنایی عمیقی با آن‌ها وجود ندارد. این کتاب تلاش می‌کند تا با طبقه‌بندی منظم مکاتب و جریانات فلسفی اصلی، درک این حوزه را تسهیل کند و یک نمای کلی جامع از فلسفه‌های غربی معاصر را ارائه دهد.
2. پاسخگویی به نیازهای آموزشی و پژوهشی: این اثر به‌عنوان یک منبع علمی مناسب برای دانشجویان فلسفه و مطالعات فرهنگی، به‌ویژه در دانشگاه تبریز، طراحی شده است. هدف آن ارائه توضیحات عمیق و فراتر از خلاصه صرف، برای ارتقای فهم خوانندگان از مفاهیم کلیدی است.
3. رویکرد نقادانه و تحلیلی: کتاب نه‌تنها به معرفی مکاتب می‌پردازد، بلکه خوانندگان را به تفکر نقادانه و بررسی مستقل دیدگاه‌ها تشویق می‌کند. این رویکرد به خواننده کمک می‌کند تا خود به ارزیابی و قضاوت درباره محتوای ارائه‌شده بپردازد.

ساختار

این کتاب به سه بخش اصلی تقسیم شده است: بخش اول به فلسفه‌های اروپایی، بخش دوم به فلسفه‌های تحلیلی و بخش سوم به فلسفه‌های پراگماتیستی می‌پردازد.

سبک نگارش

ویژگی‌های اصلی شیوه نگارش کتاب عبارتند از:

1. وضوح و روانی: نویسنده تلاش کرده است تا مفاهیم فلسفی را به زبانی ساده و روان بیان کند و از پیچیدگی‌ها و اصطلاحات نامأنوس اجتناب نماید تا درک آن برای خوانندگان فارسی‌زبان آسان باشد.
2. دقت و عمق: فراتر از یک خلاصه صرف، کتاب به توضیح، جزئیات و بینش‌هایی می‌پردازد که درک عمیق‌تری از مفاهیم کلیدی و سیر تحول آن‌ها را فراهم می‌آورد.
3. استناد و ارجاع دقیق: اطلاعات ارائه‌شده به‌طور کامل مستند بوده و با ارجاعات جامع به منابع اصلی و ثانویه در متن و پاورقی‌ها، اعتبار علمی آن تضمین شده است.
4. ترکیبی از معرفی و نقد: کتاب تنها به معرفی مکاتب نمی‌پردازد، بلکه شامل بررسی‌های نقادانه و تحلیلی از دیدگاه‌های فیلسوفان مختلف است.
5. ارتباط با واقعیت معاصر: مفاهیم فلسفی در ارتباط با مسائل و تحولات فکری و اجتماعی معاصر، به‌ویژه در بستر ایرانی، ارائه می‌شوند.

گزارش محتوا

• بخش اول (فلسفه‌های اروپایی): این بخش، با مقدمه‌ای بر فلسفه‌های قاره‌ای اروپا آغاز می‌شود و به بررسی عمیق مکاتب پدیدارشناسی، اگزیستانسیالیسم، هرمنوتیک و فیلسوفان برجسته مرتبط با آن‌ها می‌پردازد.

«پدیدارشناسی و اگزیستانسیالیسم»: به‌عنوان یک مقدمه، به معرفی دو جریان فکری پدیدارشناسی و اگزیستانسیالیسم می‌پردازد که در فلسفه معاصر اروپا اهمیت زیادی دارند. این دو مکتب اغلب در ارتباط نزدیک با یکدیگر دیده می‌شوند و فیلسوفانی که در این چارچوب بررسی می‌شوند، عبارتند از:

1. ادموند هوسرل (بنیان‌گذار جنبش پدیدارشناسی): بحث با بررسی زندگی و آثار او آغاز می‌شود. مباحثی چون دوره‌های فکری هوسرل، رویکرد طبیعی و رویکرد فلسفی، اپوخه و تقلیل پدیدارشناختی و ایگوی تجربی و ایگوی استعلایی او به‌تفصیل شرح داده می‌شود. همچنین، مفاهیم کلیدی مانند "قصدیت" و "تقویم" مورد بررسی قرار می‌گیرد.
2. مارتین هایدگر: پس از هوسرل، به زندگی، آثار و دوره‌های فکری مارتین هایدگر، یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان قرن بیستم، پرداخته می‌شود. موضوع اصلی فلسفه هایدگر "پرسش از معنای هستی" است. مفاهیمی چون "دازاین"، "در- جهان - بودن"، "سقوط داشتن"، "با دیگران بودن" و... به‌همراه تأملات او در باب زمان و زبان مورد واکاوی قرار می‌گیرد. همچنین فلسفه هنر و تکنولوژی از دیدگاه هایدگر نیز توضیح داده می‌شود.
3. ژان پل سارتر: این بخش، به زندگی، آثار و دوره‌های فکری ژان پل سارتر می‌پردازد. مواجهه او با پدیدارشناسی، مفاهیم "هستی لنفسه" و "هستی فی‌نفسه"، "آزادی"، "مسئله دیگران" و "زیبایی‌شناسی"، از مباحث اصلی این قسمت است.
4. موریس مرلوپونتی: بررسی زندگی، آثار و دوره‌های فکری مرلوپونتی، فیلسوف فرانسوی، شامل مباحث "پدیدارشناسی و ادراک حسی"، "کوگیتوی دکارتی"، "ادراک و بدن" و "فلسفه هنر" او است. او بر مفهوم "بدن زیسته" و نقش آن در ادراک جهان تأکید دارد.
5. ایمانوئل لویناس: به زندگی، آثار و دوره‌های فکری وی پرداخته می‌شود. مباحث محوری شامل "مواجهه با هوسرل و هایدگر"، "اخلاق و دیگری"، "مفهوم خیر فراسوی وجود" و "خدا به‌مثابه دیگری نامتناهی" است. فلسفه او بر اولویت اخلاق بر هستی‌شناسی تمرکز دارد.

«هرمنوتیک»: این بحث با مقدمه‌ای بر هرمنوتیک آغاز می‌شود که به‌عنوان یکی از جریان‌های فکری و فلسفی عمده در قرن بیستم مورد بررسی قرار می‌گیرد. متفکران اصلی آن عبارتند از:

1. هانس گئورگ گادامر: زندگی، آثار و دوره‌های فکری او به‌عنوان بنیان‌گذار هرمنوتیک فلسفی مورد بررسی قرار می‌گیرد. مفاهیمی چون "معنای فهم"، "تفاوت معناشناسی و هرمنوتیک" و "تاریخ تأثیر"، از موضوعات کلیدی این بخش است.
2. پل ریکور: به زندگی و آثار و دوره‌های فکری ریکور و تأملات او بر هرمنوتیک، هرمنوتیک ریکور و گادامر و فلسفه او پرداخته می‌شود.

«فلسفه‌های پست‌مدرن»: این مبحث، به فیلسوفان مطرح در دوران پست‌مدرن می‌پردازد؛ همچون:

1. ژیل دلوز: زندگی، آثار و دوره‌های فکری دلوز مورد بحث قرار می‌گیرد. مفاهیمی چون "تفاوت و شدن" و "فلسفه یعنی آفریننده مفاهیم"، از مباحث اصلی این بخش است.
2. میشل فوکو: به زندگی، آثار و دوره‌های فکری فوکو پرداخته می‌شود. مفاهیمی مانند "جنون و عقل"، "بدن و میل جنسی"، "روش‌های تحلیل فوکو" و "فلسفه هنر و ادبیات" و... از محورهای بحث این قسمت است.
3. ژاک دریدا: زندگی، آثار و دوره‌های فکری ژاک دریدا، بنیان‌گذار ساختارشکنی، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
4. ژان فرانسوا لیوتار: به زندگی، آثار و دوره‌های فکری لیوتار، فیلسوف پست‌مدرن فرانسوی، پرداخته می‌شود. او بر "بی‌اعتمادی به روایت‌های کلان مدرنیته" و "زیبایی‌شناسی پست‌مدرن" تأکید دارد.

• بخش دوم (فلسفه‌های تحلیلی): این بخش، با مقدمه‌ای بر فلسفه تحلیلی آغاز می‌شود که جریانی فکری در فلسفه غرب است و عمدتاً بر تحلیل زبان و منطق تمرکز دارد. متفکران اصلی آن عبارتند از:

1. گوتلوب فرگه: به زندگی و آثار او پرداخته می‌شود که به‌عنوان "پدربزرگ فلسفه تحلیلی" شناخته می‌شود. مباحثی مانند "نظام تحلیل منطقی"، "مسئله معنا و مدلول و نام" و "اصل بافت"، از جمله مطالبی است که در این بخش به آن پرداخته شده است.
2. برتراند راسل: به زندگی، آثار و دوره‌های فکری راسل پرداخته می‌شود.
3. لودویگ ویتگنشتاین: این مبحث، مشتمل است بر بررسی زندگی، آثار و دوره‌های فکری ویتگنشتاین، از جمله "نظریه تصویری معنا"، "نظریه بازی‌های زبانی" و "دو ویتگنشتاین: آری یا نه؟".
4. ویلارد ون کواین: به زندگی، آثار و دوره‌های فکری او پرداخته می‌شود. مفاهیمی چون "حمله بر تمایز تحلیل - ترکیبی"، "کل‌گرایی" و "پراگماتیسم کواین"، از مباحث کلیدی این بخش است.

• بخش سوم (فلسفه‌های پراگماتیستی): این بخش، با مقدمه‌ای بر پراگماتیسم آغاز می‌شود که جریانی فکری در فلسفه آمریکایی است و بر اهمیت عمل، تجربه و پیامدهای عملی ایده‌ها تأکید دارد. متفکران اصلی آن عبارتند از:

1. ویلیام جیمز: به زندگی، آثار و دوره‌های فکری جیمز، از بنیان‌گذاران پراگماتیسم، پرداخته می‌شود. مباحثی مانند "روان‌شناسی پراگماتیستی" و "نظریه پراگماتیکی حقیقت"، از مهم‌ترین مطالب این بخش است.
2. جان دیویی: زندگی، آثار و دوره‌های فکری جان دیویی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. دیویی پراگماتیسم را به‌عنوان یک فلسفه اجتماعی و اخلاقی مطرح می‌کند. "تجربه و عمل" و "دموکراسی به‌مثابه شیوه زندگی"، از مفاهیم کلیدی این بخش است.
3. ریچارد رورتی: به زندگی، آثار و دوره‌های فکری رورتی پرداخته می‌شود. فلسفه او به‌مثابه "پراگماتیسم سنتی" و "زبان به‌مثابه ابزار"، از مباحث مهم این بخش است.

«آینده فلسفه»: مبحث پایانی کتاب، به تأملاتی درباره آینده فلسفه اختصاص دارد.

منابع مقاله

پیشگفتار و متن کتاب.