إرشاد طلاب الحقائق إلی معرفة سنن خير الخلائق صلیاللهعليهوسلم
إرشاد طلاب الحقائق إلی معرفة سنن خير الخلائق(ص)، نوشته واژهشناس، لغوی و فقیه شافعی قرن هفتم قمری، یحیى بن شرف نَوَوى (631- 676ق)، خلاصهای کامل از مطالب کتاب معرفة أنواع علم الحديث تألیف محدث، مفسر و فقیه شافعى، عثمان بن عبدالرحمان بن صَلاح نصرى شَهرزورى (577- 643ق) را عرضه میکند و در 55 مورد، مباحثی توضیحی یا انتقادی بر آن میافزاید[۱]. نووى کتاب حاضر («إرشاد طلاب الحقائق...») را نیز خلاصه کرد و التقريب و التيسير لمعرفة سنن البشير النذير نامید.
| إرشاد طلاب الحقائق إلي معرفة سنن خير الخلائق صلي الله عليه و سلم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نووی، یحیی بن شرف (نويسنده)
سلفی، عبدالباری فتح الله (محقق) ابن صلاح، عثمان بن عبد الرحمن (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | علوم الحدیث. تلخیص ** کتاب إرشاد طلاب الحقائق إلي معرفة سنن خير الخلائق صلي الله عليه و سلم |
| ناشر | مکتبة الإيمان |
| مکان نشر | عربستان - مدینه منوره |
| سال نشر | 1408ق - 1987م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | حدیث - حدیث - علم الدرایه - حدیث - علم الرجال - حدیث - علم الروایه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /ن9الف4 107/6 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
موضوع
از تعبیر «معرفة سنن خير الخلائق(ص)» در عنوان این اثر، چنین برداشت میشود که موضوعش شرح سیره و سنتهای پیامبر(ص) است، ولی این پندار، درست نیست و موضوع آن، علوم گوناگون حدیث است. نووى، در کتاب دیگرش، رياض الصالحين من كلام سيد المرسلين، سنن و آداب اخلاقی و اجتماعی پیامبر(ص) را در 372 باب، 1896 حدیث و بیش از 350 موضوع، توضیح داده است.
نام کتاب
محقق کتاب، عبدالباری فتحالله سلفی، با اشاره به اختلاف کلمات خود نویسنده و نیز اختلافی که در فهارس کتابهای خطی در مورد نامگذاری این اثر وجود دارد، بعد از توضیحاتی سرانجام، به این نظر رسیده است که نام صحیح فقط این دوتا است:
- إرشاد طلاب الحقائق إلی معرفة سنن خير الخلائق(ص)؛
- الإرشاد لمعرفة حديث خير العباد[۲].
هدف و روش
نووى، با بیان اینکه علوم حدیث، از برترین دانشهایی است که باید به آن توجه شود، افزوده است: در این اثر به خلاصهسازی کتاب معرفة علوم الحديث ابن الصلاح میپردازم تا حفظش آسان شود و میکوشم اهدافش را برآورده سازم و از عبارات خود نویسنده استفاده کنم و جز برای هدفی صحیح از آن بازنگردم و در مواردی، مباحثی از دیگران یا خودم بر آن میافزایم تا حقّ مطلب ادا شود[۳].
ساختار و محتوا
ابن الصلاح کتابش را در 65 نوع قرار داده و نووى، نیز همه آن را بهترتیب خلاصه کرده است. اولین نوع، «حدیث صحیح» است[۴] و آخرین، «شناخت وطن و شهرهای راویان»[۵].
نمونه مطالب
ابن الصلاح میگوید: کسی که از دروغگویی و سایر عوامل فسق، توبه کند، روایتش پذیرفته میشود، جز کسی که بر پیامبر(ص) دروغ ببندد و توبه کند که در این صورت، روایتش هرگز پذیرفته نمیشود؛ هرچند توبهاش نیکو باشد. احمد بن حنبل، حمیدی، بخاری و صیرفی این نظر را تأیید کردهاند و صیرفی در اینجا بهطور مطلق چنین گفته است: هر راوی که خبرش را به جهت دروغگوییاش، ساقط کردیم و مردود شمردیم، اگر توبه هم بکند، از نظرمان بازنگردیم و توبهاش را نپذیریم و کسی که نقلش را ضعیف شمردیم، بعد از آن، دیگر نقلش را قوی نمیشماریم و این از موارد تفاوت بین حکم نقل روایت و ادای شهادت است. سمعانی گفته است: هرکسی در یک روایت، دروغ بگوید، باید احادیث قبلی او را نیز ساقط کرد، ولی نووى مطالب ابن الصلاح را نپذیرفته و منتقدانه نوشته است: همه این موارد، مخالف قانون مذهب ما و سایرین است و جداسازی بین نقل روایت و گواهی دادن نیز قویّ و درست نیست[۶]. محقق کتاب، عبدالباری فتحالله سلفی، یادآور شده است: صنعانی نیز مانند نووی گفته است، ولی احمد شاکر تأکید کرده است: نظر احمد بن حنبل و همفکرانش ترجیح دارد؛ زیرا دروغ بستن بر پیامبر(ص) مفسده بزرگی دارد و باید نهی از آن و عقوبتش شدیدتر باشد؛ چه، اگر از آن دروغ، جلوگیری نشود، سیره و سنت شرعی میشود و تا قیامت ادامه مییابد! برخلاف دروغ بستن بر دیگران و در مقام گواهی دادن در دعاوی که چنین مفسده بزرگی ندارد. پس «کذب در روایت» را نتوان با کذب در شهادت و سایر معاصی مقایسه کرد[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.