ديوان طهمان بن عمرو الکلابي
| ديوان طهمان بن عمرو الکلابي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کلابی، طهمان بن عمرو (نويسنده)
سکری، ابوسعید (شارح) معیبد، محمدجبار ( محقق) |
| ناشر | مطبعة الإرشاد |
| مکان نشر | عراق - بغداد |
| سال نشر | 1968م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ديوان طهمان بن عمرو الكلابي، مجموعهای است از اشعار طهمان بن عمرو کلابی (نیمه دوم سده 1ق)، یکی از شعرای برجسته عرب که زندگی وی از دوران جاهلیت آغاز شده و تا دوره اموی ادامه یافته است. این دیوان همراه با شرح و تفسیر ابوسعید سکری و با تحقیق محمد جبار معیبد ارائه شده است.
انگیزه نگارش
انگیزه اصلی نگارش و تحقیق این اثر توسط محقق، گردآوری و اعتبارسنجی دیوان کمیاب طهمان بن عمرو کلابی است که اشعار آن در منابع مختلف پراکنده بوده است. محقق، با جستجوی گسترده در کتب چاپی و نسخههای خطی، این اشعار را جمعآوری و برای اطمینان از صحت انتساب و متن، آنها را با دقت اعتبارسنجی کرده است[۱].
اهمیت کتاب
این کتاب به دلایل زیر از اهمیت ویژهای برخوردار است:
- حفظ میراث شعری: این اثر، نقش بسزایی در حفظ بخش مهمی از ادبیات کهن عربی دارد.
- ارزش شرح و تحقیق: این دیوان حاوی شرح ابیسعید سکری است که به دلیل نایاب بودن و منحصربهفرد بودن، از ارزش علمی بالایی برخوردار است. همچنین، تلاش محقق برای گردآوری و اعتبارسنجی اشعار از منابع متعدد، بر اعتبار و جامعیت علمی آن میافزاید.
- مرجعیت علمی: این دیوان، مجموعهای جامع و معتبر از اشعار طهمان بشمار میرود و بهعنوان مرجعی مهم برای محققان شعر جاهلی و اموی و کسانی که به دنبال مطالعه دقیق متون کهن عربی هستند، قابل استفاده است[۲].
ساختار
این کتاب، شامل: مقدمه، بخش اصلی دیوان اشعار، مستدرک (پیوست)، بخش تخریج قصائد (ارجاعدهی و اعتبارسنجی اشعار)، مراجع و چندین فهرست تفصیلی است.
سبک نگارش
سبک نگارش کتاب، تلفیقی از چندین شیوه است که به خواننده امکان مطالعهای جامع و دقیق را میدهد:
- شعری: هسته اصلی کتاب را متن کامل اشعار طهمان بن عمرو کلابی به زبان عربی فصیح تشکیل میدهد.
- تفسیری (شرح): اشعار همراه با شرح و توضیحاتی دقیق توسط ابیسعید سکری ارائه شدهاند.
- تاریخی و زندگینامهای: مقدمه کتاب بهتفصیل به زندگینامه شاعر، ریشههای قبیلهای او و وقایع تاریخی مرتبط با حیات وی میپردازد و اطلاعات زمینهای ارزشمندی را فراهم میآورد.
- تحقیق علمی: کار محقق شامل مقابله نسخ، اعتبارسنجی اشعار از منابع متعدد و ارائه توضیحات و ارجاعات دقیق در پاورقیها است که صحت و دقت متن را تضمین میکند[۳].
- استناد و ارجاعدهی: تمامی اطلاعات، نقلقولها و اشعار ذکرشده در متن و پاورقیها بهصورت مستند و با ذکر شماره صفحات و ارجاع به منابع اصلی ارائه شده است[۴].
گزارش محتوا
- مقدمه: این بخش به معرفی جامع طهمان بن عمرو کلابی، شاعر دیوان و رویدادهای مهم زندگی وی میپردازد. در پایان محقق روش کار خود را توضیح میدهد که بر جمعآوری اشعار پراکنده و تکیه بر شرح نادر ابیسعید سکری برای تحقیق و تدوین دیوان استوار بوده است[۵].
- دیوان: این بخش، بدنه اصلی کتاب را تشکیل میدهد و شامل مجموعه کامل اشعار طهمان بن عمرو کلابی است که در طی سالیان متمادی سروده است. اشعار با متن اصلی عربی و اغلب همراه با شرح ابیسعید سکری ارائه شدهاند. مضامین اشعار متنوع است و شامل توصیف اماکن و مناطق جغرافیایی، مانند یمامه و حجاز، روایت درگیریهای قبیلهای و جنگها، تأملات شخصی و دیگر مضامین رایج در شعر کلاسیک عربی میشود. هر قصیده یا مجموعه ابیات معمولاً با شمارهای مشخص شده و با توضیحات لازم همراه است[۶].
- مستدرک: این قسمت، شامل اشعار یا قطعاتی است که پس از تدوین بخش اصلی دیوان کشف شدهاند یا به دلیل عدم قطعیت در انتساب، نمیتوان بهطور قطع آنها را در بخش اصلی قرار داد. این بخش، مطالب تکمیلی و اضافی را برای پژوهشگران و علاقهمندان به شعر طهمان ارائه میکند[۷].
- تخریج قصائد: این بخش برای صحتسنجی آکادمیک و ریشهیابی اشعار بسیار حیاتی است. در آن، منابعی که هر قصیده یا بیت در آنها یافت شده است، بهدقت ذکر شده است، که امکان پیگیری ریشهها و نسخههای مختلف متن را برای خواننده فراهم میآورد. این بخش، نشاندهنده دقت و وسواس علمی بالای محقق در فرایند ویرایش و تحقیق است[۸].
- مراجع: یک فهرست جامع از تمامی کتابها، دستنوشتهها و سایر منابعی است که در آمادهسازی، تحقیق و اعتبارسنجی دیوان مورد استفاده قرار گرفتهاند. این لیست شامل طیف وسیعی از آثار کلاسیک ادبی، تاریخی، لغوی و دیوانهای دیگر شعرای عرب است که پشتوانه علمی این اثر را نشان میدهد[۹].
- فهرستها: کتاب با چندین فهرست تفصیلی شامل فهرست اعلام (نام اشخاص و شخصیتهای برجسته)، اقوام و قبایل، اماکن جغرافیایی، و قوافی (قافیههای اشعار) به پایان میرسد. این فهرستهای دقیق، کارایی کتاب را بهعنوان یک ابزار پژوهشی جامع افزایش میدهند.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.