تذکره نفایس المآثر
تذکرۀ نفایس المآثر تألیف علاءالدوله کامی قزوینی، تصحیح سعید شفیعیون؛ این تذکره از مهمترین منابع ادبی و تاریخی دورۀ صفوی و تیموری است که توسط علاءالدوله کامی قزوینی در قرن دهم هجری تألیف شده است. کتاب حاضر حاوی اطلاعات ارزشمندی دربارۀ شعرا، ادبا و شخصیتهای فرهنگی ایران و هند در این دوره بوده و به عنوان یکی از معتبرترین تذکرههای ادبی شناخته میشود. تصحیح حاضر بر اساس چهار نسخۀ خطی معتبر انجام گرفته و شامل مقدمهای مفصل دربارهٔ مؤلف و روش تصحیح اثر است.
| تذکرۀ نفایس المآثر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قزوینی، علاءالدوله کامی (نویسنده) شفیعیون، سعید (محقق) |
| ناشر | کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی با همکاری سازمان چاپ و انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1395 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-600-220-251-2 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 10ق. - تاریخ و نقد - تذکرهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 8فا1/2973 |
ساختار
این کتاب در یک جلد و 1236 صفحه منتشر شده است.
گزارش کتاب
این کتاب یکی از مهمترین تذکرههای ادبی قرن دهم هجری است که توسط علاءالدوله کامی قزوینی، ادیب و مورخ ایرانی مقیم هند تألیف شده است. این اثر ارزشمند هم منبعی ادبی محسوب میشود و هم سندی تاریخی از روابط فرهنگی ایران و هند در عصر صفوی-تیموری.
مؤلف که خود از خاندانی اهل علم و ادب در قزوین بود، پس از مهاجرت به هند، این تذکره را بین سالهای 973 تا 998 هجری تألیف کرد. کتاب با ساختاری منظم و مبتکرانه، به بررسی احوال و آثار 494 شاعر پرداخته و اطلاعات منحصر به فردی دربارۀ حدود 90 شاعر ارائه میدهد که در هیچ منبع دیگری یافت نمیشود.
کتاب با بخش «مطلع» آغاز میشود که شامل حمد و سپاس، مقدمهای در باب برتری نظم بر نثر، علت تألیف کتاب و مدح اکبرشاه تیموری است. بخش اصلی کتاب در 28 «بیت» (بخش) تنظیم شده که به ترتیب الفبایی به معرفی شعرا میپردازد. بخش پایانی با عنوان «مقطع» شامل سه مطلب تاریخی مهم است: 1) از ظهور بابر تا سلطنت همایون، 2) از سلطنت همایون تا اکبرشاه، 3) وقایع دوران پادشاهی اکبرشاه تا سال 984 هجری.
از ویژگیهای منحصر به فرد این تذکره:
1. ارائه نمونههای نادر نثر شاعران دوره
2. رعایت مساوات در ارائه اطلاعات
3. استفاده از منابع دست اول و مشاهدات شخصی مؤلف
4. ذکر اطلاعات جغرافیایی خاستگاه شعرا
5. توجه به شخصیتهای غیرشاعر مانند موسیقیدانان و معماران
تصحیح حاضر توسط دکتر سعید شفیعیون بر اساس چهار نسخۀ خطی معتبر انجام گرفته است:
1. نسخۀ کتابخانۀ مونیخ (قدیمیترین نسخه)
2. نسخۀ کتابخانۀ علیگر
3. نسخۀ کتابخانۀ رامپور
4. نسخۀ کتابخانۀ بریتیش میوزیوم
این اثر به دلیل دقت مؤلف در ثبت اطلاعات و استفاده از منابع معتبر، یکی از مهمترین منابع پژوهش در حوزۀ ادبیات فارسی در قرن دهم هجری محسوب میشود.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات