غزل سعدی و غزلواره شکسپیر: تحلیل و سنجش ادبی
غزل سعدی و غزلواره شکسپیر: تحلیل و سنجش ادبی تألیف دکتر اسماعیل شفق، اسماعیل شفق در این کتاب افزون بر بررسی وجوه شخصیت و شهرت ادبی سعدی و شکسپیر، غزل سعدی و غزلوارۀ شکسپیر را از دیدگاه محتوا و انگیزههای سرایش و زیباییهای بلاغی با دقت مقایسه و تحلیل کرده است.
| غزل سعدی و غزلواره شکسپیر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شفق، اسماعیل (نویسنده) |
| ناشر | مروارید |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 5ـ189ـ324ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
گزارش کتاب
سعدی و شکسپیر بهمثابۀ دو خورشید در اقلیم ادبیات جهانی میدرخشند. هر دو در عالم غزلسرایی زبانزد و مورد توجهاند. شرق و غرب اگر بخواهند دو چهرۀ بسیار شاخص در حوزۀ غزل به جهان معرفی کنند، بیتردید هر دوی این چهرهها برترین نمایندههای شرق و غرباند. از منظر تنوع آثار، وزن ادبی آثار دیگر آنها نیز با همدیگر برابر و همسنگاند. همچنانکه «هملت» و «اتللو» و «مکبث» در درخشش شخصیت ادبی شکسپیر نقش دارند، «گلستان» و «بوستان» سعدی نیز به سهم خود به شخصیت ادبی سعدی قوام بیشتری میبخشند. همانطور که شکسپیر در حوزۀ غرل در پهنۀ اروپا بیرقیب و تکرارناپذیر است، شکوه سعدی نیز دیدگان بسیاری از بزرگان غزل فارسی و بلکه مشرقزمین را به خود خیره کرده است.
ازآنجاکه ادبیات و عناصر و بنمایههای آن یک زبان مشترک جهانی را شکل میدهند، هم اروپاییان و هم ایرانیها با سعدی و شکسپیر از قرنها پیش آشنایی پیدا کردند. با این تفاوت که برخی از انواع ادبی آنها هم برای ایرانیها و هم برای انگلیسیزبانها بدیع و تازه بود. از سوی دیگر داستانهای کوتاه سعدی به دلیل دربرداشتن سرفصلهای مهم زندگی و آمیختگی با حکمت و فرزانگی برای اروپاییانی که بعد از تجدید حیات فرهنگی رنسانس به دنبال آموزههای تربیتی و اجتماعی بودند، برای آنها جذابیتی دوچندان یافت. در حوزۀ غزل نیز اگرچه انگلیسیزبانها نمونههای متنوعی از غزل را آنگونه که در ادبیات ایران داریم، نظیر غزل عرفانی و غزل غنایی و غزل عشقی ـ عرفانی در ادبیات انگلیسی ندارند؛ ولی تا آن اندازه دستشان پر است که بتوانند امثال شکسپیر و چاوسر و جان میلتون را به رخ جهانیان بکشند.
دربارۀ غزلوارههای شکسپیر باید گفت اگرچه در میان انواع ادبی، معمولاً رسم بر این است که شعر غنایی را بیشتر شخصی میدانند، برخی از شکسپیرشناسان در زمینۀ علت غایی ایجاد غزلوارههای او، آنها را حاصل قریحه و ذوق شخصی شاعر نمیدانند و در اینباره تردیدها روا میدارند؛ برای مثال عدهای معتقدند ملکه الیزابت اول بود که شخصاً شکسپیر را بر آن داشت تا برای تشویق شاهزاده پمبروک به ازدواج و زادآوری، غزل بسراید تا از این طریق نسبت به ازدواج راغب شود؛ بر همین اساس اینان معتقدند غزلیات شکسپیر سفارشی است نه شخصی. اینان معتقدند از مجموع 154 غزلی که سکپیر سروده است، 126 غزلوارۀ اول مربوط به تشویق شاهزاده به ازدواجکردن است.
اسماعیل شفق در این کتاب افزون بر بررسی وجوه شخصیت و شهرت ادبی سعدی و شکسپیر، غزل سعدی و غزلوارۀ شکسپیر را از دیدگاه محتوا و انگیزههای سرایش و زیباییهای بلاغی با دقت مقایسه و تحلیل کرده است. نویسنده بعد از تعریف نقد تطبیقی به منزلت جهانی سعدی و شکسپیر و نیز شهرت آنان در غزل میپردازد. در بخش بعد نکاتی که برخی حاشیهسازان بر شکسپیر وارد کردهاند را مطرح میکند و در ادامه دربارۀ آشنایی ایرانیان با شکسپیر و نیز آشنایی اروپاییان با سعدی نکاتی را ارائه میدهد. بررسی غزلیات سعدی و شکسپیر به لحاظ محتوا، انگیزههای مدح و ستایش در اشعار این دو و بررسی جبر و تقدیر و زیباییهای بلاغی ـ هنری در غزلهای شکسپیر و سعدی از دیگر مباحث این کتاب هستند.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات