القراءات
| القراءات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیاری، ابوعبدالله احمد (نويسنده)
کلبرگ، اتان (محقق) امیر معزی، محمد علی ( محقق) |
| عنوان‌های دیگر | التنزیل و التحریف |
| ناشر | مطبعة بريل |
| مکان نشر | آمریکا - بوستون ** هلند - لیدن |
| سال نشر | 2009م |
| چاپ | 1 |
| زبان | انگلیسی - عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب القراءات، نوشته ابوعبدالله احمد بن محمد بن سیار سیاری بصری اصفهانی (درگذشته ۳۶۸ق)، از راویان امام هادی(ع) است که به غلوّ در تشیع متهم است. نام دیگر این اثر، «كتاب التنزيل و التحريف» است. سیاری، روایت‌هایی منسوب به پیشوایان معصوم(ع) از قرائت‌های گوناگون پاره‌ای از آیات را گِرد آورده است. اِتان کُلبِرگ (خاورشناس و شیعه‌پژوهِ معاصر از دانشگاه عبری اورشلیم)، این کتاب را با همکاری محمدعلی امیرمعزی (از مؤسسه ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی در سوربنِ پاریس) ویرایش کرده است.
محتوای کتاب
«القراءات»، یکی از مهم‌ترین متون قدیمی شیعه است که به دست ما رسیده است. این کتاب، نمونه‌های فراوانی از قرائت‌های گوناگون قرآنی را در بر دارد؛ به‌گونه‌ای که برخی از آن‌ها در منابع دیگر اسلامی و شناخته‌شده دیده نمی‌شود. «القراءات»، از یک مقدمه (به زبان انگلیسی که محققان نوشته‌اند) و متن اصلی سیاری، شکل گرفته است.
بخش نخست (مقدمه انگلیسی) در سال 2009م، نوشته شده است. محققان در آن به دو موضوع اصلی می‌پردازند: الف)- مسائل تاریخی مربوط به مجموعه قرآن و ادعای تحریف آن؛ ب)- تاریخ زندگی «سیاری» و معرفی کتاب او در مورد قرائت‌های مختلف. نظرات ایتان کولبرگ بیشترِ بخش انگلیسی را تشکیل میدهد. مقاله‌ای که در پایان سال 2005م، در مجله‌ی آسیایی چاپ شده، در واقع مقدمه‌ای است که این دو مصحح به زبان فرانسوی بر متنِ کتاب نگاشته‌اند که بیشتر آن را گزارشی از پژوهش‌های غربیان راجع به تاریخ تدوین قرآن، اختلاف روایات اسلامی در ارائه گزارشی دقیق از این موضوع، دیدگاه شیعیان نخست در عصر ائمه راجع به قرآن و جامعیت آن و روایات تحریف قرآن در متون روایی کهن شیعه، تشکیل داده است. بدین‌گونه، در قسمت چهارم مقاله، امیرمعزی و کُلبِرگ به‌تفصیل به معرفی سیاری و زندگی وی می‌پردازند و در قسمت پنجم، ساختار و محتوای کتاب القراءاتِ سیاری را تجزیه و تحلیل می‌کنند.
بخش دوم، نسخه علمی و تأییدشده کتاب «التنزيل و التحريف» است که 725 حدیثِ منسوب به ائمه شیعه را در بر دارد. قرائت‌های مختلف در فهم مراحل شکل‌گیری متن قرآن از اهمیت بالایی برخوردار است. این نسخه بر اساس چهار نسخه خطی و بر اساس منابع مختلف دیگر تهیه شده است[۱].
بررسی کتاب
اثبات سلامت قرآن از تحریف، یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در علوم قرآنی است. این بحث در میان اهل سنّت و شیعه ریشه در روایاتی دارد که تحریف‌نما هستند. بی‌شک، کتاب «فصل الخطاب» نوشته محدّث نوری جریان‌ساز‌ترین کتاب در این زمینه است که با هدف گردآوری چنین روایاتی سامان یافته است. یکی از منابع عمده نوری کتاب «القراءات» از احمد بن محمد سیاری است که همه آن در باب دوازدهم «فصل الخطاب» آورده شده است[۲].
عالمان، نقدهای فراوانی به القراءات نوشته‌اند، اما پژوهش دیگری نیز از متن آن انجام یافته است که از قوّت نقدها می‌کاهد؛ در این بررسی آمده است:
- آماری که از روایت‌های کتاب القراءات برمی‌آید، نشان میدهد که از مجموع 725 روایت، 251 روایت (یا «62/34%» از کل روایت‌ها)، در باره تفسیر آیه‌های قرآن، فضیلت سوره‌ها و فضیلت آیات، قرائت مشهور و موضوعات متفرقه دیگر است. این موارد، هیچ‌گونه تغییری را در نص قرآنی نشان نمی‌دهند؛ # به نظر می‌‌رسد که 474 روایت از روایات القراءات (یا 38/65% از روایت‌ها)، قرائت‌های اهل‌‌بیت(ع) را نشان میدهد. این روایت‌ها جنبه تفسیری دارند که در خود القراءات و منابع دیگر نیز نظیر آن‌ها آمده است. همچنین، تفاوت قرائت‌هایی که یک امام از یک آیه مشخص کرده است و تفسیری بودن سیاق روایت، نص قرآن را نشانه نرفته است. دیگر اینکه، تضمین آیه در کلام امام، ناظر بودن حدیث به تفسیر اهل سنّت، خلط آیات از سوی راوی و صراحت نداشتنِ الفاظ ادای حدیث در قرائت بودن محتوای آن نشان میدهد که تغییرات روی‌داده جزء نصّ قرآنی نیستند. این دلایل نشان میدهد که «القراءات» اثری در موضوع قرائات قرآن به معنای اصطلاحی آن نیست. بیشتر این روایات، توضیحاتی تفسیری در باب آیات قرآن و مسائل مرتبط با جایگاه ائمه(ع) است. البته گاه در لابه‌لای این روایات، مواردی یافت می‌شود که در آن نحوه‌ی خاصی از قرائت آیه، به‌جای شیوه‌ی رایج آن توصیه شده است. بنابراین «القراءات» بیشتر، اثری تفسیری است[۳].
پانویس
منابع مقاله
شهیدی، روح الله، «گونه‌شناسی روایات القرائات سیاری»، علوم حدیث، پاییز 1390 - شماره 61: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/976556