التوفیق للتلفیق
التوفيق للتلفيق، اثر ابومنصور عبدالملک بن محمد بن اسماعیل ثعالبی (350-429ق)، کتابی است مشتمل بر سخنان متعدد و متنوع، بهصورت نظم و نثر که در هرکدام از آن سخنان، یک چیز با جنس و شکل و نظایر و اشباه آن جمع شده و به یکدیگر پیوند زده شده است؛ مانند اینکه فرضا در توصیف فلان حیوان، میان کلمات سحاب، برق، رعد و... پیوند زده شده و سازگاری ایجاد گردیده و هریک از حالات آن حیوان به یکی از امور مزبور تشبیه شده است.
| التوفیق للتلفیق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ثعالبی، عبدالملک بن محمد (نويسنده) صالح، ابراهیم (محقق) |
| ناشر | دار الفکر ** دار الفکر المعاصر |
| مکان نشر | سوریه - دمشق ** لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1410ق - 1990م |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ث7ت9 6161 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
طبق تحقیقاتی که محقق در مقدمه کتاب به آن اشاره کرده، احتمالا ثعالبی این کتاب را در اواخر عمر خویش، در حدود سال 410ق، به رشته تحریر درآورده و آن را به یکی از اساتید خود، به نام شیخ سید مسافر بن حسن، اهدا نموده است[۱].
کتاب با مقدمه کوتاهی از محقق آغاز شده که در آن، ضمن ارائه شرح حال مختصری از ثعالبی، به زمان تألیف کتاب، کسی که کتاب به او اهدا شده و مشخصات نسخ خطی آن، اشاره شده است[۲].
مطالب کتاب در سی باب، تنظیم شده است. عناوین برخی از ابواب کتاب عبارتند از:
- تلفیق میان اوصاف خصایص اشیا و بازگرداندن برخی از آنها به برخی دیگر در تشبیهات؛
- تلفیق میان آثار عُلوی؛
- تلفیق میان ابر، رعد، برق و باران؛
- تلفیق میان اوصاف انبیا(ع) و ویژگیها و احوال آنها؛
- تلفیق میان صحابه و تابعین و خلفا و اوصاف و خصایص آنها؛
و....
نمونه مباحث
و وصف ابن عباد فرسا فقال:
| يحكی السحاب طلوعه فمسيره | من برقه و صهله من رعده[۳] |
ابن عباد، در این شعر، اسب را چنین توصیف کرده است:
برآمدن آن همچون آشکار شدن ابر است؛ پس دویدنش برق آن را و شیههاش رعد آن را مینمایاند.
در بیت مزبور، از یک تشبیه استفاده شده که در آن، میان ابر و برق و رعد، سازگاری ایجاد گردیده و بین آنها تلفیق صورت گرفته است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.