الاحتساب

الاحتساب، اثر حسن بن علی اطروش (230- 304ق)، کتابی است در بیان نظر زیدیان پیرامون احکام دینی و اجتماعی و نحوه اجرای آنها در جامعه.

الاحتساب
پدیدآوران	ن‍اص‍رک‍ب‍ی‍ر، ح‍س‍ن‌ ب‍ن‌ ع‍ل‍ی‌ (نويسنده) جدبان، عبد الکریم احمد (محقق)
ناشر	مکتبة التراث الإسلامي
مکان نشر	یمن - صعده
سال نشر	1423ق - 2002م
چاپ	1
موضوع	فقه زیدی -- قرن 3ق. - حسبت‌ (فقه‌ زیدی) -- متون‌ قدیمی‌ تا‌ قرن‌ 14
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	3الف2ن 184 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

کتاب حاضر، احکام دینی و اجتماعی را از نظر زیدیان بیان می‌کند. اطروش ارادت خاصی نسبت به اهل‌بیت(ع) داشت و مسلط به احکام و آیات قرآن بود و در این کتاب، خصوصیات امام و حاکم را بیان نموده است. او فایده «حسبه» را اجرای امور شهری به‌طرز درست می‌داند؛ زیرا معتقد است تمدن بدون احتساب و نظارت بر معاملات و روابط اجتماعی صورت نمی‌پذیرد. وی در این کتاب، احکام و قوانینی را که «محتسبین» باید انجام دهند، توضیح داده است.

اطروش که در فقه صاحب مکتب بوده و مکتب ناصریه به وى منسوب است، در این کتاب، شعائر اهل‌بیت(ع) را این‌گونه معرفى کرده است: «شعار اهل‌بیت(ع):

1. انجام و امر به گفتن اقامه قبل از شروع نماز؛
2. تکرار «لا إله إلا الله» در آخر اذان و عدم تکرارش در اقامه نماز؛
3. عدم ذکر آمین در نماز؛
4. «حي على خير العمل» گفتن در اذان و اقامه، به‌جاى «الصلاة خير من النوم»؛
5. بلند گفتن «بسم الله الرحمن الرحيم» در نماز (جهر به بسمله)؛
6. منع مسح بر خفین؛
7. گفتن پنج تکبیر بر جنازه میت.

وی قائل است که امام یا نماینده آن محتسب باید از اختلاط زنان با مردان در کوچه و بازار جلوگیرى نماید. بنا بر نظر او زیارت قبور ایرادى ندارد؛ زیرا پیامبر فرموده است «زورها و لا تقولوا هجرا» و «كنت نهيتكم عن زيارة القبور ألا فزوروها». وى نوحه زنان بر میت و همراهى آنها با جنازه را جایز نمی‌داند. در دیدگاه وی، امام یا نماینده آن باید قصه‌گویان را از گفتن قصه منع نماید؛ زیرا حضرت امیر(ع) این کار را منع کرد و فقط فقیه اجازه بیان قصص گذشتگان را دارد.

منابع مقاله

1. کاووسی، مینا؛ رضوی، سید ابوالفضل، «معرفی کتاب الاحتساب حسن اطروش»، دومین کنگره بین‌المللی فرهنگ و اندیشه دینی، 1394، سیویلیکا، به آدرس:

https://civilica.com/doc/548324/

1. بی‌نام، «مشاهیر زیدیه از ابتدا تا قرن هشتم هجری»، دائرةالمعارف طهور، جمعه 19 آبان 1382، به آدرس:

https://tahoor.com/fa/Article/View/114152?term=%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%88%D8%B4