شرح کتاب سيبويه
شرح كتاب سيبويه، از آثار ادیب، واژهشناس، نحوی و متکلم معتزلی قرن چهارم هجری قمری، ابوالحسن علی بن عیسی، مشهور به رُمّانی، وَرّاق و اخشیدی (متوفای 384ق)، است که به توضیح مطالب ادبیای (صرفی و نحوی) میپردازد که ادیب و نحوى مشهور ایرانى و پیشواى مکتب نحوى بصره عمرو بن عثمان بن قنبر، مشهور به سیبویه (140-180ق)، در اثر معروفش الكتاب بیان کرده است. استاد نحو و صرف دانشگاه اُمّالقری، شریف عبدالکریم نجار، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی سودمند بر آن افزوده و شخصیت و آثار رُمّانی و بهخصوص ویژگیها و روش اثر حاضر را شناسانده و دیگر استاد نحو و صرف دانشگاه اُمّالقری، عیاد بن عید ثبیتی، مقدمهای بر آن افزوده و جایگاه علمی شارح و شرحش و ارزش این تصحیح و تحقیق را با اختصار، روشن ساخته است.
| شرح کتاب سيبويه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رمانی، علی بن عیسی (نويسنده)؛
سیبویه، عمرو بن عثمان (نویسنده)؛ نجار، شریف عبدالکریم ( محقق)؛ ثبیتی، عیاد بن عید ( مقدمه نويس) |
| عنوانهای دیگر | کتاب سیبویه. شرح |
| ناشر | دار السلام ** دار عمار |
| مکان نشر | اردن - عمان ** مصر - اسکندریه ** مصر - قاهره |
| سال نشر | 1422ق - 2021م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-977-717-566-1 |
| موضوع | سیبویه، عمرو بن عثمان، 148 - 180؟ق. الکتاب سیبویه - نقد و تفسیر - زبان عربی - نحو |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 8 |
| کد کنگره | 2024ک9س 6151 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- رمّانی، بدون هیچ مقدمه روشی وارد شرح مباحث الكتاب تألیف سیبویه شده است و در نتیجه نظر او درباره بسیاری از مسائل مانند اهداف و روش شرح حاضر، پنهان مانده است.
- عیاد بن عید ثبیتی با تأکید بر آنکه ابوالحسن رمّانی یکی از برترین نحویان قرن چهارم هجری قمری است، افزوده است: شرح او بر کتاب سیبویه، هموزن شرح ابوسعید سیرافی و برتر از تعلیقه ابوعلی فارسی است[۱]. او ادعا و نسبت ناروای برخی از گویندگان درباره رمانی و شرحش را مردود دانسته و تأکید کرده است که مطالعه شرح حاضر از این حقیقت پرده برمیدارد که شرح رمانی در بین شروح الكتاب جایگاه رفیعی دارد... [۲].
- شریف عبدالکریم نجار، روش رمانی در شرح حاضر را عبارت از بیان جواز یا عدم جواز ترکیبهای نحوی دانسته و افزوده است: رمانی خودش در مقدمه هر بابی آشکارا این نکته را بیان کرده و نوشته است: «الغرض فيه أن يبين ما يجوز في هذا الباب و ما لا يجوز فيه»[۳].
ساختار و محتوا
- به نوشته شریف عبدالکریم نجار، رمّانی، این شرح را در 67 مجلس بر مخاطبانش املا کرده است[۴]. کتاب حاضر 8 جلد دارد.
نمونه مباحث
- در مذهب حجاز، خوانش این ضربالمثل به این شکل بهتر است: «ما كلُّ سوداءَ تمرةً و لا بيضاءَ شحمةً»[۵]؛ یعنی: «هر سیاهی خرما و هر سفیدی دنبه نیست».
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.