گفتارهایی در باب فرهنگهای فارسی
| گفتارهایی در باب فرهنگهای فارسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سامعی، حسین (نویسنده) |
| ناشر | کتاب بهار |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1398 |
| شابک | 2ـ00ـ7067ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
گفتارهایی در باب فرهنگهای فارسی تألیف حسین سامعی، این کتاب در دو بخش دربرگیرندۀ مجموعهای از گفتارهای نویسنده است که در سیواندی سال گذشته در باب فرهنگنویسی نوشته شده است.
ساختار
کتاب در دو بخش تدوین شده است.
گزارش کتاب
این کتاب در دو بخش دربرگیرندۀ مجموعهای از گفتارهای نویسنده است که در سیواندی سال گذشته در باب فرهنگنویسی نوشته شده است. بخش اول این کتاب با عنوان «مقالهها» چهارم مقاله را شامل میشود. نوشتار اول کتاب مروری است بر فرهنگنویسی یکزبانۀ عمومی فارسی در دوران معاصر. این مقاله دو بخش دارد که بخش نخست آن پیش از این در مجلۀ «آدینه» منتشر شده بود و بخش دوم که مروری بر فرهنگنویسی در سالهای بعد تا امروز است، در این کتاب برای اولین بار منتشر شده است.
مقالۀ دوم بخش اول مؤخرهای است بر «فرهنگ انگلیسی ـ فارسی هزاره». دو مقالۀ بعدی این بخش بررسی تاریخی فرهنگهای فارسی در موضوعهای مربوطه هستند که به سفارش دانشنامۀ ایرانیکا نوشته شدهاند. موضوع مقالۀ سوم کتاب، تاریخچۀ فرهنگهای دو/چندزبانهای است که زبان یک سوی آنها فارسی است و در سوی دیگر یکی از زبانهای اروپایی یا آسیایی به غیر از عربی.
تا پایان قرن نوزدهم تعداد فرهنگهای تخصصی اندک و شمول آنها محدود بود. اما از آن زمان تعداد و تنوع این فرهنگها رو به افزایش گذاشته است؛ بهویژه در چند دهۀ اخیر. بسیاری از این فرهنگها دوزبانه یا چندزبانه هستند و در آنها معادلهای واژگان فارسی به یک زبان اروپایی بهویژه انگلیسی به دست داده شده است. حتی در فرهنگهای یکزبانۀ تخصصی نیز غالباً معادلهای انگلیسی، فرانسه یا آلمانی واژهها در کنار تعریف ذکر شدهاند. نوشتار چهارم بخش اول به بررسی این فرهنگهای تخصصی در زبان فارسی اختصاص یافته است.
در بخش دوم این کتاب شش نوشتار آمده که آخرین آنها به زبان انگلیسی است.
«فرهنگ فارسی امروز» در سال 1369 منتشر شد و تازهترین فرهنگ عمومی یکزبانۀ فارسی بود که منتشر میشد. مؤلفان تعداد مدخلهای این اثر را ذکر نکردهاند، اما با محاسبهای تخمینی به نظر میرسد که حدود 25000 مدخل و 15000 زیرمدخل در این فرهنگ آمده است. اولین نوشتار این بخش بررسی این فرهنگ است.
«فرهنگ دستوری» نخستین فرهنگی است که به ارائه و معرفی اصطلاحات دستور زبان فارسی میپردازد. مؤلف هدف از تألیف این اثر را دو چیز میداند: شرکت در فعالیتهای فرهنگنویسی تخصصی و پاسخگویی به نیازهای مخاطبانی که در این فن با پرسشهایی مواجه هستند. نوشتار دوم این بخش به بررسی این فرهنگ اختصاص یافته است.
«فرهنگ فارسی گفتاری» اثر بهروز صفرزاده یکی از فرهنگهایی است که به یکی از گونههای سبکی غیررسمی فارسی معاصر پرداخته است. نویسنده در نوشتار سوم این بخش کتاب به بررسی این فرهنگ پرداخته است.
طرح تدوین «فرهنگ شهرداری» نوشتار چهارم بخش دوم را به خود اختصاص داده است. در نوشتار پنجم این بخش نیز نویسنده به جنبۀ فرهنگنویسی ابوالحسن نجفی پرداخته شده است. در بخشی از این نوشتار آمده است: «یادگیری درست فارسی گفتاری هم زمینۀ دیگری است که توجه نجفی را به تغییرات عامیانه جلب میکند. او خود میگوید که پس از انتشار فرهنگ، خارجیانی که فارسی یاد میگرفتهاند یا اصلاً استاد فارسی هم بودهاند و نیز ایرانیانی در خارج از کشور که ارتباطشان با فارسی زندۀ معاصر قطع شده بوده با او تماس میگرفتهاند و از تأثیر این کار در فعالیتهای زبانیشان سخن میگفتهاند. اما سهم نجفی در فرهنگنویسی فارسی فقط منحصر به بدیع بودن موضوع کارش نبود. از از جهت روش هم پیشگام و آموزگار رویکردی تازه در فرهنگنویسی فارسی است». (ص 85)[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات