مجموع الرسائل للحسن بن الحسن بن الهیثم
| مجموع الرسائل للحسن بن الحسن بن الهیثم (توفي حوالي 432ھ) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن‌هیثم، محمد بن حسن (نويسنده) سزگین، فواد (سایر) |
| ناشر | جامعة فرانکفورت. معهد تاریخ العلوم العربیة و الإسلامیة |
| مکان نشر | آلمان - فرانکفورت |
| سال نشر | 1419ق - 1998م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | نجوم - متون قدیمی تا قرن 14 - نجوم اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 - هندسه - متون قدیمی تا قرن 14 - ریاضیات - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | الف29 ر5 41 QB |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مجموع الرسائل، مجموعه‌ای است از رسایل ابوعلی حسن بن حسن بن هیثم بصرى، معروف به ابن هیثم (۴۳۲ ۳۵۴ق)، فیزیک‌دان، ریاضی‌دان، مهندس، منجم، حکیم و طبیب برجسته مسلمان، درباره علوم طبیعی، ریاضیات، فیزیک و هندسه که توسط فؤاد سزگین، منتشر شده است.
کتاب، فاقد هرگونه مقدمه‌ای بوده و مطالب، دربردارنده مجموعه هشت رساله از ابن هیثم در موضوع ریاضیات، هندسه و فیزیک نور می‌باشد که به‌ترتیب زیر، در کتاب آمده است:
- «في أضواء الكواكب»: این رساله، پیرامون نورانی و درخشان بودن کواکب می‌باشد. ابن هیثم در ابتدای این رساله، به بیان این موضوع پرداخته است که برخی از فلاسفه، گمان می‌کنند که نورهای کواکب از نور خورشید گرفته شده و اجرام آنها، به‌خودی‌خود، نورانی نیستند. وی دلیل این تصور را، مقایسه ماه با سایر کواکب در نزد ایشان دانسته و معتقد است چون آنها ماه را در حالت‌های مختلف مقابله با خورشید، با احوال مختلف مشاهده کرده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که نور ماه از خودش نیست، سپس نور سایر کواکب را بر همین قیاس گرفته‌اند. نویسنده، این نظریه را نپذیرفته و در این رساله، به دنبال اثبات آن است که سایر کواکب و سیارات نیز تا اندازه‌ای درخشان بوده و از خود نور دارند[۱].
- «في الضوء»: این رساله، پیرامون ماهیت نور و ویژگی‌ها و خصوصیات آن بوده و در آن مسائلی همچون سیالیت نور، چگونگی تابش آن، سیال بودن پرتوها و شعاع نور و اجسام شفافی که نور از آنها عبور می‌کند، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است[۲].
- «في المرايا المحرقة بالقطوع» و «في المرايا المحرقة بالدائرة»: این دو رساله، درباره تابش نور، انواع آینه‌ها و عدسی‌ها و ذره‌بین‌ها می‌باشد که به‌وسیله رسم اشکال هندسی، نحوه عملکرد آنها توضیح داده شده است[۳].
- «في المكان»: رساله‌ای است درباره ماهیت مکان.
- «في شكل بني‌موسی»: ابن هیثم در این رساله، به توضیح یکی از اشکال هندسی که با نام فوق نام‌گذاری شده، پرداخته است.
- «في المساحة»: رساله‌ای است درباره کیفیت محاسبه مساحت برخی از اشکال و اجسام هندسی.
- «في ضوء القمر»: رساله‌ای است درباره جرم ماه و نورانیت آن در حالات مختلف.
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب.