الذيل علی رفع الإصر أو بغية العلماء و الرواة
| نام کتاب | الذیل علی رفع الإصر أو بغیة العلماء و الرواة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | رفع الاصر عن قضاه المصر |
| پدیدآورندگان | هلال، جوده (محقق)
صبح، محمد محمود (محقق) سخاوی، محمد بن عبد الرحمن (نويسنده) بجاوی، علی محمد (مراجعه) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 149 /الف2 ر7013 |
| موضوع | فقیهان اهل سنت - سرگذشت نامه
مصر - تاریخ - 640 - 1250م. مصر - سرگذشت نامه مصر - قاضیان |
| ناشر | الهیئة المصریة العامة للکتاب |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1421 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10314AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«الذيل على رفع الاصر» يا «بغيه العلماء و الرواه» نوشته عبدالرحمن سخاوى(متوفى 902ق) عالم شافعى، به زبان عربى است. سخاوى اين كتاب را ذيل و مستدركى بر كتاب استادش ابن حجر «رفع الاصر عن قضاه مصر» قرار داده و شرح حال 49 تن از علما و راويان اهل سنت را در آن آورده است.
ساختار:
كتاب همانند ساير كتب تراجم، با عنوان نام مختصر افرادى كه شرح حال آنها گزارش مى‌شود، آغاز گرديده است. در شرح حال افراد نيز اقوال مختلف در مكان و تاريخ ولادت و وفات، سفرهاى او، مشاغل علمى و دينى او، حوادث و اتفاقات زندگى، اساتيد و آثار او بدون عنوان‌بندى خاصى ذكر شده است.
گزارش محتوا:
در مقدمه كه به قلم محققين نوشته شده است، ابتدا تاريخچه‌اى از تدوين قرآن كريم، سنت نبوى و علوم نحوى و ادبى و سپس اسامى مهمترين تأليفات گذشتگان در علوم مختلف به تفكيك ذكر شده است. در ادامه، شرح حال نسبتاً مفصلى از سيوطى و آثار او آمده كه به لحاظ كثرت فعاليت‌هاى علمى او قابل توجه است.
اسامى برخى از علماى مطرح شده در كتاب عبارت است از: برهان‌الدين ابن الديرى، عزالدين ابوالبركات، حافظ ابن‌حجر، شهاب الدين دميرى، قاضى نورالدين و سراج الدين رازى.
نويسنده در صفحه 75 كتاب، به شرح حال استادش حافظ بن حجر(852-783ق) پرداخته و با كلماتى مانند: «شيخى الاستاد» و «شيخ الاسلام»، كمال تواضع و احترام خويش را به استاد اظهار داشته است. سپس به توصيف احوالات استادش پرداخته و در انتها چنين مى‌نويسد: محاسن وى فراوان است كه در اين مختصر نمى‌گنجد، يا من كسى نيستم كه مانند او را توصيف نمايم، بويژه اين‌كه اكابرى مانند: تقى فاسى، تقى مقريزى، علاء بن خطيب ناصرى و ديگران در كتاب‌هاى خود وى را توصيف نموده‌اند.
نويسنده داراى شيوه خاصى در نگارش است. به عنوان مثال: در موارد فراوان، به هنگام شرح حال يك عالم، به ذكر مطلبى از ابن‌حجر، به نقل از فرزندانش مى‌پردازد.
آراء و نظرات وى درباره ديدگاه‌هاى گذشتگان قابل توجه است و فراوان مطالب منقول را مورد نقد قرار مى‌دهد. در اثبات فضل و علم هر عالم، فراوان به اقوال دوستان و اساتيد خود، مانند ابن‌حجر استشهاد مى‌كند. او در نسبت دادن بدى‌ها و رذائل به ديگران، بسيار عفيف است و از اين كار پرهيز دارد. چه بسا بعضى از عبارات و مصطلحات عاميانه جارى بر زبان مردم را نيز به‌كار برد؛ مانند كلمه «الّا» كه غلط فاحش است.
وضعيت كتاب:
از اين اثر سه نسخه موجود است كه يكى از آنها نسخه اصلى است و آندوى ديگر از آن استنساخ شده است و لذا محققين در تصحيح كتاب بر آن نسخه اعتماد كرده‌اند.
در انتهاى اثر، فهرست مدارس علميه با شرحى مختصر، مراجع، تراجم، اعلام، شهرها، امكنه و بقاء، جوامع و مساجد، كتب، آيات قرآنى، احاديث نبوى، اشعار و مشاغل به تفكيك آمده است.
كتاب داراى پاورقى‌هاى ارزشمندى است و دو محقق آن، جوده هلال و محمد محمود صبح، در شرح مصطلحات كتاب، از كتب تاريخ مانند: النجوم الزاهره و معيد النعم، الخطط مقريزى، خطط على مبارك و...، در ضبط شهرها از معجم البلدان، در لغت از لسان‌ا لعرب و القاموس المحيط و... استفاده كرده است.
منابع
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها