سرزمین گمشده مزدک
| سرزمین گمشده مزدک | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نجفی، سورنا (نویسنده) نجفی، آناهیتا (محقق) |
| ناشر | جوار |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1402 |
| شابک | 6ـ90ـ9088ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
سرزمین گمشده مزدک تألیف سورنا نجفی، آناهیتا نجفی، این کتاب به بخشی از تاریخ ایران در دورۀ ساسانی می‌پردازد و درواقع با توجه به مضمون آن در ردیف کتاب‌هایی تعریف می‌شود که به تاریخ محلی می‌پردازند. نویسنده در خط اصلی بحث خود به روشن‌کردن محل اصلی فاجعۀ کشتار مزدکیان در زمان سلطنت انوشیروان عادل می‌پردازد.
گزارش کتاب
جغرافیای تاریخی مبحث جداگانه‌ای از جغرافیاست که هم از اوضاع طبیعی و هم از اوضاع اقتصادی، جغرافیای انسانی و سیاسی در طول دوره‌ای از تاریخ بحث می‌کند. درواقع جغرافیای تاریخی، شناسنامۀ یک شهر و یک منطقه است که کمک می‌کند تا آن شهر یا منطقه از نظر جغرافیایی بهتر شناخته شود.
پیروان مزدک پیش از اسلام با نام خود مزدک شناخته می‌شدند و به پیروان مزدک در پیش از اسلام «مزدکیان» گفته می‌شد؛ اما پس از اسلام به غیر از اینکه با نام مزدک شناخته می‌شدند، با نام فلسفۀ دین مزدک هم شناخته می‌شدند. نام فلسفۀ مزدک، خرمه‌دین است که مورخان خرم‌دین و خوره‌دین می‌نویسند. مزدک توانسته بود از تلفیق دو دین بزرگ ایران باستان، یک دین به وجود آورد. او فلسفۀ میتراییسم را با فلسفۀ آیین زروان درهم آمیخته بود؛ از این‌رو او توانسته بود پیروان میترا را به همراه پیروان آیین زروان برای رویارویی با مغ‌ها زیر پرچم سرخ خود درآورد.
مورخان زادگاه مزدک قدیم را فسا، پسا یا نسا نوشته‌اند. در سرزمین مزدکان امروز یک روستا با نام‌های پستا و فستق وجود دارد و دیگر اینکه داریوش می‌گوید: «من گئومات مغ را در نیسایه که بخشی از سرزمین ماد است کشتم و دیاکونوف سرزمین نسای ماد را با تردید در جلگۀ کنونی قزوین می‌داند. طبری، مزدک و بهرام چوبین و هر کس را که با مزدک قدیم رابطه داشته باشد، با عنوان منافق آورده است.
نیایشگاه پیروان مانی، «خانک‌گاه» و زرتشت خورشیدگان، زاویه نام داشت و پیروان مزدک در مزگت نیایش می‌کردند. مزگت به معنای جایگاه یا مکان است. مانویان پنج نوبت در سال و در هر نوبت دو روز روزه می‌گرفتند. در این فاصله نیوشاگان نیز مانند برگزیدگان فقط یک بار در روز بعد از غروب آفتاب غذا می‌خوردند. برگزیدگان هفت بار و نیوشاگان چهار بار در روز نماز می‌خواندند.
این کتاب به بخشی از تاریخ ایران در دورۀ ساسانی می‌پردازد و درواقع با توجه به مضمون آن در ردیف کتاب‌هایی تعریف می‌شود که به تاریخ محلی می‌پردازند. نویسنده در خط اصلی بحث خود به روشن‌کردن محل اصلی فاجعۀ کشتار مزدکیان در زمان سلطنت انوشیروان عادل می‌پردازد.
مورخان و پژوهشگران در اینکه زادگاه مزدک و سرزمین مزدکیان کجاست، اختلاف‌نظر دارند؛ کوت العماره، استخر پارس، نسا در نزدیکی سرخس، کرمان، مرو، نسا، هند، تبریز، خوارزم، زمین خراسان از شهر نسا، آمل، فریدن، آذربایجان و .... مکان‌هایی است که مورخان برای زادگاه مزدک و سرزمین مزدکیان عنوان کرده‌اند که که سرزمینی بسیار وسیع با اختلاف نقطه‌های جغرافیایی بسیار زیاد به دست می‌آید. نویسنده در این کتاب اثبات می‌کند که سرزمین کوهستان ییلاقات مزلقان‌چای همان سرزمین گمشدۀ مزدک است که محدودۀ جغرافیایی سرزمین مزدکان از شرق به دریاچۀ ساوه، از غرب به پتیش خواریش، پامولون، درگزین و از جنوب به کارارود [قاراچای] و از شمال به ارمنستان در رشته کوه‌های خرقان محدود می‌شود.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات