الهداية إلي فرائض القلوب و التنبيه إلی لوازم الضمائر
| الهداية إلي فرائض القلوب و التنبيه إلی لوازم الضمائر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن باقودا، ب‍ح‍ی‍ی بن یوسف (نويسنده) شحلان، احمد (محقق) |
| ناشر | دار أبي رقراق |
| مکان نشر | مغرب - رباط |
| سال نشر | 2010م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الهداية إلی فرائض القلوب و التنبيه إلی لوازم الضمائر، اثر بحیا بن یوسف بن باقودا سرقسطی اندلسی (متوفای حدود 551ق)، اولین اثر عرفانی نوشته‌شده در اندلس است که با تحقیق احمد شحلان، منتشر شده است.
الهدایه، حاصل تلاقی معارف مسلمانان با یهودیان، به‌‌خصوص الهیات سعدیا گائون و ابن گبیرول بوده و بحیا با استفاده از نوشته‌‌های کسانی همچون ابوطالب مکی و محمد غزالی، طرحی برای اعتلای اخلاقی و معنوی ریخته است. وی فلسفه نوافلاطونی را به‌واسطه آثاری همچون رسائل اخوان الصفا درک کرده و به دلیل انتساب برخی کتاب‌های فلوطین به ارسطو، ارسطویی نیز بشمار آمده است. بحیا از وارثان سنت یهودی - عربی بشمار می‌آید که در آن یهودیت ربانی تلمودی با خردگرایی کلام اسلامی درهم آمیخته و در آثار سعدیا گائون به اوج خود می‌رسد. هنگامی که مرحله جدیدی از عرفان یهودی در اسپانیا آغاز شد، بحیا چهره‌ای شاخص در همزیستی یهودی - عربی بود. در‌حالی‌که او اشاره‌ای به نام صوفیان نمی‌کند، استفاده از واژگان، نشان‌دهنده آشنایی او با ادبیات دست اول اندیشه اسلامی است[۱].
اندیشه بحیا در الهدایه، به‌سان پلی با رویکردی عقل‌گرایانه راه را برای ادغام فلسفه و معنویت، در ذهن اندیشه‌ورزان پس از خود، همچون موسی بن میمون باز می‌کند[۲].
کتاب، مشتمل بر یک مقدمه و ده باب است. محور توجه بحیا در مقدمه، تبیین وظایف قلوب است. بحیا با تبعیت از دوگانه سنتی موجود در ادبیات عرفانی یهودی، وظایف بشری را دو تقسیم می‌کند: وظایف جوارح که شامل کنش‌های آشکار، مناسک، اعمال واجب و حدود شرعی است و وظایف قلب که متشکل از احساسات و مسئولیت‌های درونی یا همان ذات، روح، مغز شریعت و دین بوده و مبتنی بر اصل اساسی ایمان است. مقوله نخست شامل ممارست مرتبط با آداب، رسوم و اخلاقیاتی است که تورات بر آن‌ها تأکید دارد و آیین‌های عبادی روز شنبه، نماز و خیرات را شامل می‌شود. نوع دوم از باورهایی مانند وحدانیت پروردگار تشکیل شده است؛ در این میان باید نسبت به خداوند خوف و رجا داشت، توبه کرد و شئونات اخلاقی را رعایت نمود[۳].
پانویس
منابع مقاله
علی‌جعفری، حسین؛ حاج‌ابراهیمی، طاهره، «اندیشه‌های عرفانی - اخلاقی ابن پاقودا و غزالی با تأکید بر دو اثر الهداية إلی فرائض القلوب و إحياء علوم الدين»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پژوهش‌نامه ادیان، بهار و تابستان 1400-شماره 29، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1828329