خلاصة الإكسير في نسب سيدنا الغوث الرفاعي الكبير
| خلاصة الإكسير في نسب سيدنا الغوث الرفاعي الكبير | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | واسطی، علی بن حسن (نويسنده) |
| سال نشر | 1306ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | رفاعی، احمد بن علی، 512 - 578ق. - نسب نامه - عارفان - سرگذشت نامه - سادات - نسب نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
خلاصة الإكسير في نسب سيدنا الغوث الرفاعي الكبير، نوشته علی بن الحسن بن احمد، ابوالحسن واسطی (درگذشته 733ق) شافعی‌مذهب است که به نسب عارف شهیر، سید احمد رفاعی (500 یا 512–578ق)، «مؤسس طریقت رفاعیه» می‌پردازد.
واسطی کتاب دیگری نیز در انساب احمد رفاعی با عنوان «الشجرة الرفاعية الحسينية النبوية» دارد که به نام «روح الإكسير في نسب الغوث سيدنا الرفاعي الكبير» شهرت یافته است. او در هر دو کتاب، نسب احمد رفاعی را از نیاکان او برمی‌شمرد (عمود) و برخی شاخ و برگ‌های تبارش (فروع) را کوتاه بیان می‌نماید. همچنین واسطی، نام فرزندان او را با توضیح مختصری درباره آنان تا زمانه خودش گزارش می‌کند[۱].
واسطی، نسب رفاعی را از پیامبر(ص) آغاز کرده است. او از پدران حضرت و سپس، از فاطمه(س) نام می‌برد و از پیوند او با علی(ع) یاد می‌کند. وی در ادامه، برخی منقبت‌های امیر مؤمنان(ع) و نام همسران و فرزندانش را برمی‌شمرد[۲]. واسطی چون به امام حسین(ع) می‌رسد، او را «واسطة العقد» می‌خواند[۳]. سپس، تا امام کاظم(ع) ادامه می‌دهد[۴] و از فرزندان او به عمود نسب احمد با عنوان «امام ابراهیم المرتضی» ملقّب به «مُجاب» می‌رسد. ابراهیم کسی است که بر سرزمین یمن دست یافت و در بغداد با زهر در سال 207ق، کشته شد[۵]. واسطی انساب بعدی رفاعی را چنین برمی‌شمرد: موسی الثانی (ابوسُبحه)؛ احمد اکبر؛ ابوعبدالله الحسین (رضی)؛ ابوالقاسم محمد؛ مهدی مکّی (ابورفاعه)؛ رفاعه الحسن المکّی؛ علی ابوالفضائل مغربی اِشبیلی؛ احمد علی المرتضی، علی حازم؛ ثابت؛ یحیی مغربی؛ علی ابوالحسن رفاعی، سید احمد بن سید ابوالحسین علی رفاعی[۶]. واسطی به «سید ابوالقاسم محمد» که می‌رسد، خوابی را از او نقل می‌کند که امیر مؤمنان(ع) او را به آمدن نوه‌اش «رفاعه» مژده داده است[۷].
واسطی برخی از نکته‌های برجسته زندگی عمودها و یا فروع تبار احمد رفاعی را گزارش می‌کند که نمونه‌ای از آن «یحیی» است؛ او عَقِبی از ثابت (عمود) است. یحیی بن ثابت در ماجرای «بساسیری» و یورش او به بغداد و خلع «القائمبالله» از خلافت و سپس درخواست خلیفه از «طغرل‌بیک» برای سرکوبش، جایگاه بلندی نزد القائمبالله می‌یابد و نقابت بصره به او واگذار می‌شود[۸]. واسطی در ادامه، گزارشی از زندگی و سیره احمد رفاعی و بلندی مرتبه ولایت او و ستایش‌هایی که از وی شده است، ارائه می‌دهد[۹].
واسطی از برخی از عارفان بزرگ، که پس از احمد رفاعی درگذشته‌اند، نام می‌برد که عبارتند از: ممهّدالدوله علی بن عثمان، عبدالرحیم بن عثمان، ابراهیم بن علی، شمس‌الدین محمد بن عبدالله، عبدالرحمن بن عبدالرحیم، قطب‌الدین علی بن عبدالرحیم، ابوالعباس احمد بن علی، سیف‌الدین علی بن نجم‌الدین، محیی‌الدین ابراهیم بن نجم‌الدین، احمد صیاد، شمس‌الدین احمد بن محمد، عبدالله بن احمد[۱۰].
واسطی نام کسانی از خاندان رفاعی را که خرقه پوشیده‌اند، آورده است[۱۱]. او در پایان کتاب، «فایده»ای را از قول احمد غزالی (فقیه) می‌آورد؛ یکی از جانشینان احمد رفاعی به نام «عبدالملک بن حماد» به او می‌گوید که احمد رفاعی به یارانش خواندن متنی را اجازه داده است که پیامبر(ص) آن را در عالَم معنی برای او خوانده است و کسی که همواره آن را بخواند، خوار نمی‌شود و برای او گشایش در زندگی و نیکی حال را به‌همراه می‌آورد[۱۲].
پانویس
منابع مقاله
- متن کتاب.
- احمد عبدالغنی، عارف، الساده عبدالله بن حسین، «أربع مخطوطات أَنساب أهل‌البيت، رساله: روح الإكسير في نسب سيدنا الغوث الرفاعي الكبير»، نوشته علی بن الحسن بن احمد، ابوالحسن واسطی، دارالکنان (قطر، الدوحة)، چاپ اول، 1997م.