اللمعة الجليّة في معرفة النية
| الرسائل العشر (للحلی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن فهد حلی، احمد بن محمد (نویسنده) رجایی، مهدی (محقق) |
| ناشر | کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1409 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فقه جعفری - قرن 9ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 182/5 /الف2ر5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اللمعة الجليّة في معرفة النية، تألیف جمال‌الدين ابوالعباس احمد بن محمد بن فهد حلّى، معروف به ابن فهد حلی (م 841 ق) است که تحقیق آن توسط مهدی رجایی صورت گرفته و با اشراف سید محمود مرعشی، ضمن الرسائل العشر منتشر شده است.
موضوع
در اين كتاب مباحث مربوط به نيت در قسمت عبادات فقه بررسى شده است. سبک نگارش آن، فقه رساله‌اى و فتوايى است و در موارد نادرى مثل صفحۀ 269، چهرۀ استدلالى دارد.
در كتاب‌هاى فقهى قدماء بررسى مستقل مسائل مربوط به نيت سابقۀ طولانى داشته و كتاب‌هایى نظير «الفخرية في معرفة النية» از فخر المحققين (م 771 ق)، «جواهر الكلمات» تأليف مفلح بن حسن بن راشد (از علماى قرن نهم)، «رسالة في النية» (م 965 ق) و غير آنها تدوين و تأليف شده است.
اين كتاب از زمان نگارش مورد توجه فقهاى بزرگ واقع شده.
ابن طى فقعانى (م 855 ق) در «الدر المنضود»،
فاضل هندى (م 1137 ق) در «كشف اللثام»،
سيد محمد جواد عاملى (م 1226 ق) در «مفتاح الكرامة»،
سيد على طباطبايى (م 1231 ق) در «رياض المسائل»،
شيخ انصارى (م 1281 ق) در «رسائل فقهية» به آن استناد نموده‌اند.
در الذريعة ج 190/6، 350/18 به حاشيۀ شيخ يحيى بن حسین بحرانى يزدى، شاگرد محقق كركى بر اين كتاب اشاره شده است. مؤلف در مقدمۀ كتاب دربارۀ آن مى‌نويسد:
فهذه المقدمة الموسومة به اللمعة الجليّة في معرفة النية و هي مع اشتمالها على فروع غريبة و نكات عجيبة، حلوة الطعم، لذيذة المغنم عملتها واجبا بوضعها الثواب.
نسخه‌ها
از تاريخ تأليف كتاب اطلاع دقيقى در دست نيست.
در الذريعة (351/18) به نسخه‌هایى از كتابخانۀ خوانسارى در نجف، حاج آقا در اصفهان، شيخ على کاشف‌الغطاء، محمد على هبة‌الدين و نسخۀ سيد مهدى در كويت كه مربوط به عصر مصنف مى‌باشد، اشاره شده است.
همچنين به نسخه‌هایى از آستان قدس رضوى، دانشگاه تهران، با شمارۀ 2312 به خط رضى‌الدين مربوط به سال 952ق ذكر شده است.
در مقدمه‌اى بر فقه شيعه ص158 نيز به نسخه‌هاى دانشگاه تهران، كتابخانۀ آيت‌الله گلپايگانى، آيت‌الله مرعشى، آستان قدس رضوى و غير آنها اشاره شده است.
در چاپ كتاب موجود از نسخه‌هاى خطى متعددى استفاده شده است و همچنين از نسخۀ چاپى آن در مجلة تراثنا استفاده شده است.
فهرست مطالب
مباحث كتاب در يك مقدمه و 9 باب مطرح شده است.
در مقدمۀ وجوب نيت و حقيقت آن مطرح شده و در 9 فصل بعدى به تعداد ابواب عبادات مباحث مربوط به نيت در طهارت، صلاة، زكاة، خمس، صوم، اعتكاف، حج، جهاد، امر به معروف و نهى از منكر بيان شده است.
ويژگى‌ها
اگرچه كتاب به سبک فقه رساله‌اى نوشته شده است اما در مواردى نيز به كتب قدماء مثل «قواعد الأحكام» و «التحرير» علامۀ حلّى، «المبسوط» شيخ طوسى استناد شده است، از طرف ديگر بعضى از روايات نيز بدون ذكر راوى و مأخذ با عبارت «روى» و نظائر آن مطرح شده است.
منابع مقاله
- روضات الجنات 72/1 كشكول 305/1
- أعيان الشيعة 148/3
- رياض العلماء 65/1
- لؤلؤ البحرين ص157
- الذريعة 350/18
- الكنى و الألقاب 380/1
- فوائد رضوية ص33.