كمال‌الدين و تمام النعمة (انتشارات اسلامیه)
كمال‌الدين و تمام النعمة، معروف به إكمال‌الدين صدوق، تأليف شيخ صدوق(ره)، به زبان عربى و در موضوع غيبت و ظهور امام زمان(عج) است. استاد، على‌اكبر غفارى به تحقيق اين كتاب پرداخته است.
| كمال‌الدين و تمام النعمة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن بابویه، محمد بن علی (نویسنده) غفاری، علیاکبر (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | کمال‌الدین و تمام النعمة في اثبات الغیبة و کشف الحیرة |
| ناشر | دار الکتب الإسلامیة |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1395 ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | محمد بن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. - احادیث
محمد بن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. - غیبت - احادیث مهدویت - احادیث |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 141/5 /م9الف2 1359 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شيخ صدوق، انگيزه خود را از نگارش اين كتاب، اين‌گونه بيان مى‌فرمايد: «بعد از سفر به مشهد مقدس و زيارت على بن موسى الرضا(ع)، به نيشابور رفتم؛ در آن‌جا، شیعیان ى كه به ديدن من مى‌آمدند، شبهاتى را درباره امام زمان(ع) مطرح كردند كه من هم سعى فراوانى در حل آن شبهات نمودم، تا آنكه به قم آمدم؛ در آن‌جا نيز شيخ نجم‌الدين، ابوسعيد، محمد بن حسن بن محمد بن احمد بن على بن صلت قمى به ديدارم آمد؛ او، نيز از من درخواست نگارش كتابى در اين باره داشت و من هم به ايشان وعده اجابت دادم، تا آنكه شبى، امام زمان(ع) را در خواب ديدم؛ آن حضرت، به من فرمود: «چرا كتابى درباره غيبت نمى‌نويسى تا خداوند به‌وسيله آن، حوائجت را برآورده سازد؟» عرض كردم: «اى فرزند رسول خدا! من در اين باره چند كتاب نوشته‌ام». آن حضرت، فرمود: «اينك، كتابى بنويس و در آن، به غيبت‌هاى پيامبران الهى اشاره كن». پس از آن، از خواب بيدار شدم و بر آن شدم تا اين كتاب را به نگارش درآورم.
اين كتاب، از قديمى‌ترين و معتبرترين منابع روايى شيعه درباره امام زمان(ع) مى‌باشد.
ساختار
اين كتاب، مشتمل بر 63 باب است.
گزارش محتوا
شيخ صدوق، در اين كتاب، بسيارى از مباحث اعتقادى شيعه را درباره امام زمان مطرح نموده است و نمونه‌هاى فراوانى از غيبت پيامبران الهى را آورده و به بررسى كامل امامت حضرت مهدى(ع)، تولد ايشان، روايات پيامبر و ائمه(ع)، درباره ظهور آن حضرت، كسانى كه به خدمت آن حضرت رسيده‌اند و شرايط دوران ظهور ايشان و موضوعاتى از قبيل اينكه آفرينش حجت خدا قبل از آفرينش ديگر انسان‌ها بوده است، فقط خداوند حق انتخاب خليفه و جانشين خود را دارد، اثبات غيبت و حكمت آن، جواب‌هاى ابن قبه، نامه‌هاى آن حضرت، علامات ظهور، ثواب انتظار و... پرداخته است.
اهميت ويژه اين كتاب، در نقل اقوال عالم بزرگ شيعى دوره غيبت صغرى؛ يعنى ابوجعفر، محمد بن عبدالرحمن بن قبه رازى (متوفاى قبل از 319ق) است. دانسته‌هاى ما درباره اين عالم شيعى، محدود به نكاتى است كه ابن نديم و نجاشى آورده‌اند و ديگر عالمان رجالى، نكته چندانى به نكات ايشان نيفزوده‌اند. به گفته نجاشى، ابن قبه، نخست از معتزليان بوده و سپس به تشيع گرويده است.
از ديگر ويژگى‌هاى اين كتاب، نقل برخى از توقيعات صادر شده از ناحيه مقدسه است. شيخ صدوق برخى از مطالب اين بخش را از متون كهن‌تر و گاه به نحو شفاهى از برخى مرتبطان با نواب اربعه نقل كرده است.
وضعيت كتاب
كمال‌الدين، به زبان عربی، در دو جلد، با تحقيق استاد، على‌اكبر غفارى، توسط انتشارات دارالكتب الإسلامية قم، در سال 1395ق، چاپ شده است.
نسخه حاضر در برنامه، توسط آقاى محمدباقر كمره‌اى به فارسى ترجمه و در دو جلد (ج اول، 452 صفحه و ج دوم، 400 صفحه)، در قطع وزيرى، با جلد گالينگور، توسط انتشارات اسلامىه تهران، منتشر شده است.
منابع مقاله
- رحمتى، محمدكاظم، چند نكته درباره كتاب كمال‌الدين و تمام النعمة شيخ صدوق، كتاب ماه دين، شهريور 1383، شماره 83 - 84.
- محمدرضا ضميرى، كتاب‌شناسى تفصيلى مذاهب اسلامى، ص 270 - 271.
- مقدمه محمدباقر كمره‌اى (مترجم).