دایرةالمعارف ویکی‌پدیا
| دایرةالمعارف ویکی‌پدیا | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جیمی ویلز (نویسنده) |
| ناشر | بنياد غیرانتفاعی ویکی مدیا |
| سال نشر | ٢٠٠٣ |
| موضوع | دانشنامه عمومی اینترنتی برخط(آنلاین) |
| زبان | ۳۲۷ |
| کد کنگره | |
دایرةالمعارف ویکی‌پدیا ویکی‌پدیا دانشنامۀ اینترنتی برخط (آنلاین) با دسترسی آزاد است كه در همه كشورها اعضای داوطلب و فعالی دارد. ویکی‌پدیا از جمله دانشنامه‌های پويا است كه براى بهبود وضع نظام‌های دانشنامه‌ای ایستای سنّتی پدید آمده‌اند. در دانشنامه‌های پویا از خرد جمعی در تدوین، نگارش و ویرایش مقالات استفاده مى‌كنند. نام اين دايرةالمعارف مركّب است از ویکی (وبگاه مشارکتی) و انسیكلوپدیا(دانشنامه). وارد كانینگهام اولين ويكى رادر ١٩٩۵، با نام ویکی ویکی وب، در اینترنت ایجاد کرد. کلمه ویكی ويكى از نام يكى از خطوط اتوبوسرانی در هاوایی گرفته شده، که در زبان مردم هاوایی به معنای «بدو بدو» یا«سریع» است. ویکی‌پدیا برنامه‌ای مشارکتی است که در همۀ جهان کاربر دارد.[۱]
ویکی‌ها، نوعی از وب سایت‌ها هستند که کاربران در تولید و ویرایش مطالب آنها نقش اساسی دارند. در ویکی‌ها، کاربران فراتر از مصرف کنندگان محتوا، به تولیدکنندگان آن نیز تبدیل شده‌اند.[۲]
ویژگی اصلی نرم‌افزار ویکی، کاهش در خور توجه هزینه‌های انتشار و ایجاد محتوای اشتراکی و روزآمد نگه‌داشتن آن است. مدیریت و بررسی متنها برعھدۀ گروهی از گردانندگان است. عناوین مدخلهای ویکی‌پدیا طبق مدخلهای سالنامه‌ها، فرهنگ‌های جغرافیایی و رخدادهای روز، در شاخه‌های موضوعی علوم پایه، علوم کاربردی، علوم انسانی و فلسفه، فرهنگ و هنر قرار می‌گیرد.
میزبان (سرور) اینترنتی اصلی این وبگاه در شهر تامپای فلوریدا است. میزبانان دیگری نیز در شهرهای آمستردام و سئول دارد که به این وبگاه یاری می‌رسانند.
هدف از آن، انتشار دانشنامه‌ای رایگان به تمامی زبانهای زندۀ دنیاست. تا ژوئن ۲۰۲۲، مقالات ویکی‌پدیا به ۳۲۷ زبان ایجاد شده‌اند که از این تعداد، ۳۱۶ زبان در حال حاضر در دسترس است که یکی از آن زبانها زبان فارسی است. گویش‌ها و زبانهای دیگری نیز از خانوادۀ زبانهای ایرانی در ویکی‌پدیا موجود است كه عبارت‌اند از: فارسی تاجیكی، کردی، کرمانجی و سورانی، پشتو، زازاکی، گیلکی، مازندرانی و آسی.
ویکی‌پدیا به عنوان نخستین نسخۀ تکمیلی نوپدیا در ١۵ ژانویۀ ٢٠٠١ فقط به زبان انگلیسی، با نشانی wikipedia.com، آغاز به کار کرد. ویکی‌پدیا از ١٠ ژانویە یکی از قابلیت‌های نوپدیا به‌شمار می‌رفت. به این صورت که هر کاربری می‌توانست مقالۀ خود را وارد آن کند تا پس از ورود، در نوپدیا قرار گیرد. هیئت مشاوران نوپدیا مدل آن را رد کردند و از وبگاه نوپدیا برداشته شد و به عنوان طرحى جدا آغاز به کار کرد. بی طرفی آن، که بیشتر سیاست نويدیا بود، از کار افتاد و در ٢٠٠٣ متون آن به ویکی پدیا انتقال یافت. هم اكنون طرح ويكى بديارا بنياد غیرانتفاعی ویکی مدیا پشتیبانی می‌کند. جیمی ویلز مؤسس و بنیانگذار ویکی مدیا است.
تقریباً هر کاربر می‌تواند مقاله‌های ویكی پدیا را ويرايش كند و تغييرات خود و ويرايش‌هاى قبلی را سریعاً ببیند. تأسیس ویكی‌پدیا بر این نظریه استوار بوده است که همكاری کاربران در تکمیل مقالات به مرور زمان مجموعۀ کامل‌تری فراهم می‌كند. هيئت تحريريۀ خاصی مقالات را بازنگری نمی‌کند. گاهی ویرایشهای مختلف مقاله‌های ویکی پدیا موجب سبک نوشتاری خاصی می‌شود. تصمیم‌گیری درباره مطالب آن با توافق عام و رای‌گیری صورت می‌گیرد. البته تصمیم نهایی با جیمی ولز است. مقاله‌ها همیشه در معرض ویرایش قرار دارد و ویكی‌پدیا هیچ‌گاه مقاله‌ای را تمام‌شدە تلقی نمی‌كند.[۳]
ایرادات و اشکالات
پانويس
منابع مقاله
- باقی‌زاده، حسن، ویکی نور،اشتراک دانایی، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله ره آورد نور بهار 1396 - شماره 58 (5 صفحه - از 47 تا 51).
- مختاری، تارا؛ دانشنامه و دانشنامه‌نگاری، تاریخچه، روش‌هاو نمونه‌ها؛ زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، کتاب مرجع، 1399.