اعسم، محمدعلی
| نام | اعسم، محمد علی بن حسین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | حسین |
| متولد | 1154ق |
| محل تولد | نجف |
| رحلت | 1233ق |
| اساتید | علامه بحرالعلوم |
| برخی آثار | منظومة ابن الأعسم في المأکل و المشرب |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00223AUTHORCODE |
محمدعلى بن حسین اعسم نجفى زبيدى (1154-حدود 1233ق)، از علما و شعراى شيعى قرن دوازده و سیزده و معاصر علامه محمد مهدى بحرالعلوم طباطبايى (متوفى 1212ق) بود.
ولادت
او در حدود سال 1154ق. در نجف متولّد شد،
طائفه وى، از اهالى حجاز و اطراف مدينه منوره بوده كه جدشان به نجف مهاجرت كرده و در آنجا ساكن شده است. عده‌اى قائل‌اند وى اهل «عسمان» بوده و برخى نيز معتقدند منسوب به قبيله‌اى قحطانى در حجاز مى‌باشد. آل أعسم، خانواده‌اى بزرگ و معروف در علم و ادب در نجف مى‌باشند كه تا به امروز، علما و ادباى بزرگى را به خود ديده‌اند.
تحصیلات
دوران تحصيل و شكوفايى علمى و ادبى وى، در نجف بوده است. وى یکى از بزرگ‌ترين شاگردان علامه بحرالعلوم و از نديمان و ملازمان او مى‌باشد كه بعد از وفات ايشان، از محضر شيخ جعفر کاشف‌الغطاء استفاده كرده و با ايشان به سفر حج مشرف شده است. وى شرح این سفر را در قصيده‌اى ذكر كرده است.
همچنين وى يدى طولايى در به نظم درآوردن تاريخ حوادث، ولادت‌ها و وفات اشخاص معاصر خويش داشته است. مدايح فراوانى نيز در وصف شيخ جعفر کاشف‌الغطاء و پنج منظومه فقهيّه در: رضاع، عده زنان، ارث، ديه قتل و مطاعم و مشارب داشته است.
برخى از مورخين به اشتباه، بعضى از آثار وى از جمله «ارجوزة الادب»، «ارجوزه الديات» و منظومه «آداب الطعام و الشراب» را به نام فرزندش ذكر كرده‌اند.
شيخ درويش على بغدادى در کتاب خود به نام «كنز الاديب»، سيد هادى شرف‌الدين عاملى كاظمى در «التكمله»، شيخ محمدرضا آل كاشف در «الحصون المنيعة في طبقات الشيعة»، خيرالدين زركلى در «الأعلام»، شيخ عباس قمى در «الكنى و الألقاب» از وى به نیکى ياد كرده و او را از افاضل ادباء و مشاهير شعراء عصر خوش دانسته‌اند.
وفات
وى در سال 1233 يا 1234ق، در نجف اشرف، وفات يافت و در صحن شريف مرتضوى، در مقبره‌اى كه به این خاندان منسوب است، دفن گرديد.
آثار
از وى آثار فراوانى به يادگار مانده كه از آن جمله است:
- منظومة ابن الاعسم.
- تخميس ابيات حلاج.
- الاطعمة و الاشربة، آدابها و فوائدها.
منابع مقاله
- مدرس، ميرزا محمد على، «ريحانه الادب في تراجم المعروفين بالكنية او اللقب»، ج1، ص152.
- اعيان الشيعه، ج9، ص834.