صفی‌الدین ارموی، محمد بن عبدالرحیم
| نام | صفی‌الدین ارموی، محمد بن عبدالرحیم |
|---|---|
| نامهای دیگر | صفي‌الدين محمد بن عبد الرحيم بن محمد الارموي الهندي |
| نام پدر | عبدالرحیم |
| متولد | / 644ق / 1246م |
| محل تولد | هند |
| رحلت | 715ق / 1315م |
| اساتید | قطب‌الدین عبدالحق بن ابراهیم بن محمد بن نصر مرسی صوفی |
| برخی آثار | الرساله التسعينيه في الاصول الدينيه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE15791AUTHORCODE |
صفی‌الدین محمد بن عبدالرحیم ارموی (644-715ق)، فقیه اصولی، متکلم شافعی‌مذهب و اشعری‌عقیده، از شاگردان قطب‌الدین عبدالحق بن ابراهیم بن محمد بن نصر مرسی صوفی، از اساتید ذهبی و ابن زملکانی، صاحب کتاب «نهاية الوصول في دراية الأصول».
نام و لقب
وی شیخ‌الشیوخ ابوعبدالله محمد بن عبدالرحیم بن محمد صفی‌الدین ارموی هندی، ملقب به صفی‌الدین است[۱].
دلیل انتساب وی به این لقب، عادتی معمول در آن عصر و دوران بود که القاب معمولا در انتساب به دین، برگزیده می‌شد[۲].
نام پدر
صفدی در«الوافي بالوفيات» و سیوطی در «حسن المحاضرة» نام پدر وی را عبدالرحمن ذکر کرده‌اند، اما طبق مشهور، نام پدر او، عبدالرحیم است[۳].
نسب
وی منسوب به ارمنیه آذربایجان می‌باشد. پدران و اجداد او، به دلیل جنگ‌ها و مزاحمت‌های مغول، از آذربایجان به هند مهاجرات نموده و او در هند به دنیا آمد و بزرگ شد[۴].
ولادت
بنا بر نظر اکثر مورخین، وی در شب جمعه، سیزدهم ربیع‌الاول سال 644ق، در هند به دنیا آمد. برخی نیز تولد وی را در ربیع‌الآخر همین سال دانسته‌اند[۵].
مورخینی همچون اسنوی در «طبقات الشافعية»، ابن کثیر در «البداية والنهاية» و ذهبی در «العبر»، محل تولد وی را هند دانسته، اما اشاره‌ای به شهر آن نکرده‌اند. فقط به این نکته اشاره شده است که وی در ماه رجب سال 667ق، از دهلی خارج شده است. بنابراین احتمال داده می‌شود، شهری که وی در آن به دنیا آمده، دهلی باشد[۶].
عقیده و مذهب
بنا بر برخی شواهد و مدارک، وی در عقیده، پیرو اشاعره بوده و ذهبی در «ذيول العبر»، ابن کثیر در«البداية والنهاية»، صفدی در «الوافي بالوفيات»، ابن حجر در «الدرر الكامنة»، شوکانی در «البدر الطالع»، ابن عماد در «شذرات الذهب» و دیگران، وی را در فروع فقهی، از پیروان مذهب امام شافعی دانسته‌اند[۷]. علاوه بر این، در «طبقات الشافعية» ابن سبکی، «طبقات الشافعية» اسنوی و «طبقات الشافعية» ابن قاضی شهبه، وی از علمای شافعیه معرفی شده است[۸].
شیوخ
از جمله علما و دانشمندانی که نزد آنها، کسب علم نموده است، عبارتند از:
- قطب‌الدین عبدالحق بن ابراهیم بن محمد بن نصر مرسی صوفی (614-669ق)؛
- ابوالثناء سراج‌الدین محمد بن ابی‌بکر بن احمد بن حامد ارموی (594-682ق)؛
- ابوالحسن علی بن احمد بن عبدالواحد بن احمد بن عبدالرحمن سعدی مقدسی صالحی (595-690ق)؛
- شمس‌الدین محمد بن عبدالرحمن بن یوسف بعلبکی (متوفی 699ق)[۹].
معاصران
از جمله معاصرانی که بین ارموی و آنها بحث و جدل و مناقشات علمی و منازعات فتوایی صورت گرفته است، عبارتند از:
- تقی‌الدین ابوالعباس احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام بن عبدالله بن ابی‌القاسم خضر بن محمد بن تیمیه حرانی حنبلی، معروف به ابن تیمیه (661-728ق)؛
- ابوالعباس نجم‌الدین بن صصری احمد بن عدل عمادالدین بن محمد بن عدل امین‌الدین سالم بن حافظ، معروف به ابن صصری (655-723)[۱۰].
شاگردان
از جمله شاگردان وی، عبارتند از:
- کمال‌الدین ابوالمعالی محمد بن علی بن عبدالواحد بن عبدالکریم بن خلف بن نبهان انصاری شافعی، معروف به ابن زملکانی (666-727ق)؛
- ابوعبدالله محمد بن شیخ زین‌الدین عمر بن مکی بن عبدالرحمن بن عطیة بن احمد، معروف به ابن مرحل و ابن وکیل (665-716ق)؛
- ابوالمعالی محمد بن علی بن علی بن ابراهیم بن عبدالکریم، معروف به فخر مصری (691-751ق)؛
- کمال‌الدین ابوالقاسم احمد بن محمد بن محمد بن عبدالله بن هبةالله بن شیرازی شافعی (670-736ق)؛
- شمس‌الدین ابوعبدالله محمد بن احمد بن عثمان بن قایماز ترکمانی، معروف به ذهبی (673-748ق) [۱۱].
وفات
وی بنا بر مشهور در سال 715ق، دار فانی را وداع گفت[۱۲].
آثار
- الزبدة في أصول‌الدين؛
- الرسالة التسعينية في الأصول‌الدينية؛
- نهاية الوصول في دراية الأصول؛
- الفائق في أصول الفقه؛
- الرسالة السيفية في أصول الفقه[۱۳].
پانویس
منابع مقاله
صالح بن سلیمان یوسف و سعد بن سالم، «القسم الدراسي» از کتاب «نهاية الوصول في دراية الأصول»، اثر صفی‌الدین محمد بن عبدالرحیم ارموی، با تحقیق: صالح بن سلیمان یوسف و سعد بن سالم سویح، مكتبة التجاریة، مکه مکرمه، 1416ق.