ابن قطان، محمد بن سلیمان
| ابن قطان، محمد بن سلیمان | |
|---|---|
 | |
محمد بن سلیمان بن قطان، مشهور به «ابن قطان»، فقیه و قاضی قیروانی قرن سوم هجری قمری (متوفای 289ق)، است که در زمینه ترویج مذهب فقهی مالکی در قیروان، باجه و صقلیه تأثیر گذاشت.
نسب و ولادت
- «ابوالربیع محمد بن سلیمان بن سالم بن قطان»، در قیروان متولد شد. کنیه‌اش «ابوعبدالله» هم گفته شده است. به نام «ابن الکحاله» نیز شناخته می‌شود[۱].
استادان
- «ابوالربیع محمد بن قطان»، در نزد فقیه مالکى، عبدالسلام بن سعید تنوخی، مشهور به سَحْنُون (۱۶۰-۲۴۰ق) و بعد از مرگ او از محضر فرزندش، ابوعبدالله محمد بن سحنون بن سعید بن حبیب تنوخى (202-256ق)، علم آموخت.
اشتغالات
- «ابن قطان»، قضاوت مظالم قیروان و آنگاه قضاوت باجه و صقلیه را برعهده گرفت و به‌وسیله او مذهب مالکی در آنجا گسترش یافت.
- به نظر می‌رسد که «ابوالربیع محمد بن قطان» بعد از گذشت 2 سال از وفات قاضی دولت، یعنی سحنون (۱۶۰-۲۴۰ق) و عزل قاضی مظالم آنجا حبیب بن نصر بن سهل تمیمی و در عهد قاضی دولت سلیمان بن عمران، قضاوت مظالم قیروان را پذیرفت، اما ولایت او بر قضاوت باجه در عهد عبدالله بن طالب و ولایتش بر قضاوت صقلیه در دوره قاضی دولت محمد بن عبدون بود. بر اساس آنچه گذشت، «ابن قطان» کتاب «اجوبه» را با دستور الزامی حکومت برطبق فقه مالکی تنظیم کرده است؛ چه، سلیمان بن عمران حنفی بود یا گرایش‌های حنفی داشت[۲]. در دوره ابن قطان، قیروان مرکز فرهنگی و تمدنی مهمی بود و آثار علمی شرقی و اندلسی قبل از انتشار در اماکن دیگر، در آنجا منتشر می‌شد[۳].
وفات
- سرانجام «محمد بن قطان»، در سال 289ق، دار فانی را وداع گفت[۴].
آثار
- أجوبة محمد بن سحنون بن سعيد التنوخي (پاسخ‌های سحنون به مسائل فقهی قضاوت بر اساس فقه مالکی است و این پرسش‌ها را «محمد بن سلیمان بن سالم بن قطان» مطرح و تنظیم کرده است).
- السليمانية (مسائل فقهی).
پانویس
منابع مقاله
- بشينة، سليم عبدالدائم محمد، دراسة و تحقيق «أجوبة محمد بن سحنون بن سعيد التنوخي (أسئلة، جمع و ترتيب القاضي محمد بن سليمان بن سالم بن القطان)»، دار و مكتبة بن حمودة للنشر و التوزيع، زليتن ليبي، 2008م:
https://noorlib.ir/book/view/24259?viewType=pdf
- القاضي عياض، أبوالفضل، «ترتيب المدارك و تقريب المسالك»، تحقيق ابن تاويت الطنجي، عبدالقادر الصحراوي، محمد بن شريفة، سعيد أحمد أعراب، مطبعة فضالة - المحمدية، المغرب، الطبعة: الأولى، 1970م.