رسالة قواعد العقائد
رسالة قواعد العقائد از جمله بهترين آثار كلامى خواجه نصيرالدين طوسى، فيلسوف و متكلم شيعى است كه درباره عقائد فرق اسلامى به ويژه شيعه اماميه نگاشته شده است.نگارش اين كتاب و آثارى چون تجريد الاعتقاد، فصول و امامت كه به سود شیعیان اثناعشرى نگاشته شده باعث شد كه در ميان ديدگاه‌هاى گوناگون درباره مذهب خواجه كه آيا شيعه اسماعيلى است يا شيعه اثناعشرى، كسانى چون علامه حلى، شيخ بهايى، علامه مجلسى وى را شيعه اثناعشرى دانسته و از وى تجليل كنند.
| رسالة قواعد العقائد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خازم، علی حسن (محقق) نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | رسالة في قواعد العقاید |
| ناشر | دار الغربة |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1413 ق یا 1992 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شیعه - عقاید کلام شیعه امامیه - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 210 /ن6ر5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اين كتاب على رغم حجم كمى كه دارد، در واقع عصاره و چكيده مهم‌ترين ديدگاه‌هاى فرقه‌هاى اسلامى و فلاسفه متكلمين مسلمان در باب مسائل كلامى است چرا كه مشاهده مى كنيم كه خواجه طوسى با عبارتى كوتاه به مسأله‌اى كه در آن بين ارباب فرق و فلاسفه و متكلمين اسلامى اختلاف ديدگاه عميق وجود دارد اشاره كرده يا نظريه‌اى را به مذهب خاصى نسبت می‌دهد.
ساختار
قواعد العقائد مشتمل بر هفت اصل و پنج باب به شرح ذيل می‌باشد:
الأصل الأول: الوجود و العدم
الأصل الثاني: الواجب و الممتنع و المحالا
لأصل الثالث: الذات و الصفة
الأصل الرابع: المحدث و القديم
الأصل الخامس: الجوهر و العرض
الأصل السادس: التماثل و التضاد و التخالف
الأصل السابع: الدور و التسلسل
الباب الأول في إثبات موجد العالم
الباب الثاني في ذكر صفات الصانع
الباب الثالث في ذكر ما ينسب إليه تعالى من الأفعال
الباب الرابع في النبوة و ما يتبعها من الامامة و غيرها
الباب الخامس في الوعد و الوعيد و ما يتبعهما
شروح كتاب
به جهت اهميتى كه اين رساله داشته و نيز به جهت اختصار مطالب آن برخى به نگارش شرح بر آن پرداخته‌اند كه مى توان از بين آنها به شروح ذيل اشاره كرد:
- شرح القواعد تأليف سيد ركن‌الدين أبيمحمدحسن بن شرفشاه درگذشته به سال717 ق. كه بنا به درخواست يكى از فرزندان خواجه نگاشته شده است.
- كشف الفوائد شرح قواعد العقائد علامة حلي كه بنا به درخواست فرزند علامه فخر المحققين نگاشته شده است.
- كشف المعاقد في شرح قواعد العقائد تأليف محمود بن علي بن علي بن محمود الحمصي الرازي.
- تحرير القواعد الكلامية في شرح الرسالة الإعتقادية، تألیف عبدالرزاق بن ملامير كيلاني رانكوئي.
و برخى شروح ديگر كه مرحوم محمدتقى مدرس رضوى در كتابى كه در شرح حال خواجه و معرفى آثار وى نگاشته از آنها نام برده است.
نسخه شناسى
- نسخه كتابخانه مركزى دانشگاه تهران، به شماره 1328 كه به سال 1050 ق.استنساخ شده است.
- نسخه كتابخانه آستان قدس رضوى، مشهد، كه در سال 687 ق.نگاشته شده است. همچنين دو نسخه ديگر در همين كتابخانه از اين اثر موجود است.
- نسخه كتابخانه مدرسه عالى شهيد مطهرى(سپهسالار) تهران
- نسخه كتابخانه سلطان محمد فاتح، تركيه
- نسخه كتابخانه سرای همايون إسلامبول، تركيه.
نسخه حاضر در برنامه به تحقيق آقاى على حسن خازم در قطع وزيرى با جلد شوميز در 125 صفحه براى بار ا.ول در سال 1413ق 1992 م. توسط انتشارات دارالغربه لبنان، منتشر شده است.
منابع مقاله
- مقدمه محقق(على حسن خازم).
- متن كتاب
- ملك مكان، حميد، اسماعيليه، مجموعه مقالات، ص 523.
- نعمه، عبدالله، فلاسفه شیعه، ترجمه سيد جعفر غضبان، ص303.