الإقناع في العروض و تخریج القوافي
الإقناع في العروض و تخريج القوافي، نوشته اسماعیل بن عباد بن عباس بن عباد بن احمد (326 -385ق)، معروف به صاحب بن عباد از شخصیت‌های شیعی مشهور در علم و ادب و سیاست است که به جایگاه وزارت در دولت آل‌بویه رسید[۱]. در برخی از منابع نام‌های دیگری برای این اثر ذکر شده که از جمله آنها «العروض الکافی» است[۲]. این کتاب در دانش عروض و قافیه به نگارش درآمده و توسط ابراهیم محمد احمد ادکاوی تحقیق شده است.
| الإقناع في العروض و تخریج القوافي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد (نويسنده) ادکاوی، ابراهیم (محقق) |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 1407ق - 1987م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ص17 الف7 2194 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اثر یادشده از جمله آثار مهم و پیش‌گام در علم عروض است که به شکل مختصر نوشته شده و مشتمل بر تمام مطالب عروضی است که خلیل بن احمد فراهیدی (م 175ق) و نویسندگان دیگر در آثارشان ذکر نموده‌اند[۳].
روش نویسنده در این کتاب ذکر ابیات شعری و تقطیع آن بر اساس عروض و نشان دادن وزن هر جزء در ذیل آن است. وی در توضیح و تبیین مطالب تنها به یک شاهد مثال که مقصود را روشن کند اکتفا کرده است[۴].
نویسنده آغاز سخن را به علم عروض و اهمیت آن اختصاص داده، سپس اصول تقطیع در شعر و کیفیت آن را توضیح و تبیین نموده و از اجزای تقطیع سخن به میان آورده است. او در ادامه به شعر، عروض و بحور شعری پرداخته و به دوائر شعری به شکلی مختصر اشاره کرده است. سپس بحور شعری و مسائل مرتبط با آن را مورد بررسی قرار داده و به موضوع قافیه و حروف و حرکات آن، انواع قافیه و برخی مسائل دیگر پرداخته است. در پایان نویسنده القاب عروض را ذکر کرده و هریک از اصطلاحات عروضی را تعریف نموده است[۵].
علی‌رغم تمام تلاش‌هایی‌که نویسنده در تدوین این کتاب داشته، بااین‌وجود برخی کاستی‌ها در آن قابل رهگیری است؛ از آن جمله می‌توان به عدم کتابت عروضی پاره‌ای از ابیات - باآنکه نویسنده بسیار شائق بوده که ابیات را با خط عروضی کتابت نماید - و همچنین عدم معرفی برخی از اصطلاحات قافیه و... اشاره کرد[۶].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه تحقیق.
- آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن، «الذریعة إلى تصانیف الشیعة»، قم، اسماعیلیان، 1381ق، چاپ اول.
- قمی، عباس، «الفوائد الرضویة فى أحوال علماء المذهب الجعفریة»، محقق: باقرى بیدهندى، ناصر، قم، بوستان کتاب، 1385ش، چاپ اول.