دره نجفی در علم عروض، بدیع، قافیه
دره نجفی، نوشته نجفقلی‌میرزا فرزند ابراهیم بن بهرام (ت 1303ق)، ملقب به آقا سردار است. او نوه عباس‌میرزا فرزند فتحعلی شاه قاجار و دارای مناصب حکومتی بود[۱]. این اثر در موضوع ادبیات (عروض و بدیع و قافیه) نوشته شده و توسط حسین آهی تصحیح و بر آن حاشیه و تعلیقه زده شده است. این کتاب، در حقیقت رساله‌ای ساده و مختصر از نویسنده می‌باشد که آن را به جهت آموزش مبتدیان تنظیم کرده است. وی نگارش این اثر را در سال 1330ق و در عرض یک هفته به سرانجام رسانده است[۲].
| دره نجفی در علم عروض، بدیع، قافیه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | معزی، نجفقلی (نويسنده) آهی، حسین (مصحح) |
| ناشر | فروغی |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1362ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | عروض فارسی - فارسی - بدیع - قافیه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م6د4 3361 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار این کتاب در سه بخش عروض، بدیع و قافیه و در قالب چندین درس تنظیم شده است. نویسنده در بخش اول کتاب که مشتمل بر سی‌وهفت درس در عروض است، نخست به تعریف عروض، ارکان یا تفاعیل، بحور، اوزان شعری پرداخته و تقطیع و کیفیت و انواع آن را ذکر کرده است. در ادامه این بخش مطالبی را پیرامون زحافات، علل و همچنین دوائر شعری بیان کرده است. در پایان این بخش اسامی بحور، وجه تسمیه و معنای آنها را گفته است[۳].
بخش دوم کتاب به موضوع قافیه اختصاص داده شده است. تعریف قافیه، حرکات قافیه، انواع قافیه، حدود قافیه، عیوب قافیه و ردیف از مطالب مهم این بخش است که آن را در ضمن بیست‌ونه درس به‌اختصار بیان نموده است[۴].
بخش سوم کتاب که حجم بیشتری از اثر را شامل شده، در دانش بدیع است و در قالب یک‌صدوپنج درس ارائه شده است. نویسنده پس از تعریف مختصری از بدیع و کلام، به موضوع شعر پرداخته و انواع آن را ذکر و تعریف نموده است. وی در ادامه به صنایع بدیع و انواع آن اشاره کرده و نخست صنایع لفظیه را از قبیل تجنیس، ترصیع، ترکیب، تسجیع، براعت استهلال و... را ذکر کرده و به توضیح مختصر آنها پرداخته است. نویسنده پس از آن از صنایع معنویه سخن به میان آورده است. او از ابهام، ارصاد، التفات، استدراک، مجاز، استعاره، تشبیه، تعریض و دیگر صنایع نام برده و به توضیح مختصر آنها پرداخته است[۵].
نویسنده در سرتاسر اثر به اشعار فارسی برخی از شاعران مشهور زبان فارسی استشهاد کرده و در بخش سوم اثر استشهاد به شعر عربی را در مواقعی که ضرورت اقتضا می‌کرده، از نظر دور نداشته است. مصحح نیز در ذیل برخی از مباحث به شرح و توضیح برخی از واژگان و مطالب پرداخته است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- مرسلوند، حسن، «زندگی‌نامه رجال و مشاهیر ایران»، تهران، الهام، 1376ش، چاپ دوم.