سفرنامه رضا قلی میرزا نایب الایاله نوه فتحعلی شاه
سفرنامه رضا قلى ميرزا اثر رضا قلى ميرزا، نوه فتحعلى شاه است و در خاطرات خود از سفر به انگلستان به توصيف نظام پارلمانى اين كشور پرداخته است. این کتاب توسط حسين بن عبدالله سرابى گردآوری شده است.
| سفرنامه رضا قلی میرزا نایب الایاله نوه فتحعلی شاه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فرمانفرمایی قاجار، اصغر (محقق)
سرابی، حسین بن عبدالله (گردآورنده) رضاقلی میرزا قاجار (نویسنده) |
| ناشر | اساطير |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1373 ش |
| چاپ | 3 |
| موضوع | انگلستان - سیر و سیاحت - قرن ۱۹م.
ایران - تاریخ - قاجاریان، 1193 - 1344ق. خاور میانه - سیر و سیاحت - قرن 19م. سفر نامه‌ها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DA 625 /ر6س7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
اين سفرنامه شامل دو قسمت است. قسمت اول در ذكر وقايع فوت فتحعلى شاه و جانشينان او و قسمت دوم شرح مسافرت رضا قلى ميرزا به بغداد، شام، بيروت و بعضى از كشورهاى اروپائيست.
گزارش محتوا
وى دولت انگلستان را شامل دو بخش خاص و عام مى‌دانست؛ دولت خاص را شامل پادشاه و وزرا و بعضى از اركان دولت و دولت عام را همه مردم، از پادشاه الى فقير مى‌دانست. او معتقد بود اين مردمند كه حكومت مى‌كنند و پشتوانه چنين نظامى آرا و مشاركت عموم است كه در نهاد پارلمان تبلور مى‌يابد. رضا قلى ميرزا در اين سفرنامه علت وجودى پارلمان بر مبناى مشاركت عمومى وجايگزينى دموكراسى پارلمانى به جاى دموكراسى مستقيم را بيان مى‌كند.
ويژگى عام نوشته‌هاى اين دوره اين است كه تنها به توصيفى از نظام پارلمانى، دموكراسى و آزادى در غرب بسنده كرده‌اند و وارد چارچوب‌ها و اركان انديشه دموكراسى و پارلمان تاريسم نشده‌اند. به نظر مى‌رسد، كمترين اثر اين سفرنامه‌ها - كه غالباً توسط وابستگان دربار و مامورين و سفراى حكومتى نگارش يافته است - آگاهى دادن به دست اندركاران امور كشور و صاحب منصبان، پيرامون شيوه‌هاى نوين فرمانروايى و نقش مردم در حكومت بوده و اين موضوع در گسترش روند اصلاح و دگرگونى و زمينه‌سازى تبديل نظام سلطنتى به مشروطه پارلمانى مؤثر بوده است.
اين سفرنامه، با انشائى ساده آنچه را كه ديده و در ماموريت خود انجام داده، به رشته تحرير كشيده است و صرف نظر از طرز جمله بندى و رعايت اصول و دستور زبان، داراى مطالب مستند است كه بسيار ارزنده و قابل استفاده به نظر رسيده است.
منابع مقاله
متن و مقدمه كتاب