اعتبار ابزار جدید در رؤیت هلال
| اعتبار ابزار جدید در رؤیت هلال | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فاضل لنکرانی، محمدجواد (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | مناقشات محقق ارجمند رضا مختاری و پاسخ‌های آن |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اعتبار ابزار جدید در رؤیت هلال، اثر محمدجواد فاضل لنکرانی همراه با ملحقات، شامل مناقشات رضا مختاری و پاسخ‌های آن در موضوع فقه، به زبان فارسی و در یک جلد به چاپ رسیده است.
ساختار
کتاب با پیشگفتار مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و مقدمه مؤلف آغاز و متن اصلی در چند مبحث تنظیم شده است.
انگیزه تألیف
استفتا در مورد استفاده از ابزارهای نجومی (دوربین، تلسکوپ و...) از آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی(ره) درباره رؤیت هلال و پاسخ ایشان به این استفتا مبنی بر عدم فرق بین چشم غیر مسلح و مسلح در رؤیت هلال و درخواست توضیح پیرامون این فتوا توسط جمعی از فضلای محترم، باعث شد این بحث (رؤیت هلال با ابزارهای نجومی مثل دوربین و تلسکوپ) به‌صورت استدلالی در حد امکان و با ضیق وقت و مجال، به رشته تحریر در بیاید[۱].
گزارش محتوا
معرفی اثر حاضر و اهمیت و جایگاه آن، مطالبی می‌باشد که در پیشگفتار ارائه شده است[۲].
پاره‌ای از مطالب مطرح‌شده در این کتاب، عبارت است از:
- فتواى مرحوم آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانى(ره) در مورد استفاده از ابزارهاى نجومى براى رؤیت هلال: «در رؤیت هلال، فرقى بین چشم غیر مسلح و چشم مسلح نیست و از این جهت، رؤیت با تلسکوپ هم کافى است؛ همان طورى که با عینک و دوربین شکارى و مانند آنها کافى است».
این فتوا انعکاس وسیعى در میان مردم داخل و خارج از کشور، به‌خصوص علما و بزرگان داشت و شاید بتوان گفت قبل از آن، به این صراحت در میان مراجع بزرگ بیان نشده بود[۳].
- تحریر محل نزاع: از نظر واقعى و تکوینى، دو حالت مهم براى ماه می‌باشد:
الف)- مقارنه: زمانى است که ماه تحت‌الشعاع خورشید قرار مى‌گیرد و به‌هیچ‌وجه با چشم معمولى قابل رؤیت نیست. ب)- ولادت: زمانى است که ماه از محاق و تحت‌الشعاع خارج مىشود و ماه نو و جدید آغاز مى‌گردد و در لغت و عرف از آن به هلال تعبیر مى‌کنند[۴].
- آنچه به‌عنوان ملاک در روایات وارد شده، عنوان مرکب «رؤية الهلال» است. در این عنوان، دو کلمه «رؤیت» و «هلال» وجود دارد که لازم است هر دو عنوان بحث شود[۵].
- تعریف هلال: هلال در لغت به معنای ماه نو است؛ هرچند برخی ماه دو شبه یا شب سوم و برخی تا شب هفتم را هلال نامیده‌اند.
هلال از همان هنگام ولادت آغاز مىشود و آیه شریفهيَسئَلُونَك عَنِ الأَهِلةِ... (بقره: 198)، نیز به‌طور قطع شامل چنین هلالى خواهد بود[۶].
- دلایل موافقین رؤیت با چشم مسلح:
الف)- جریان أصالة الإطلاق نسبت به سبب رؤیت و عدم وجود قرینه بر انصراف؛
ب)- استناد حقیقى رؤیت به کسى که با ابزار و وسائل آن را انجام مى‌دهد؛
ج)- شمول اطلاق لفظ «أهلّة» در آیه شریفه مذکور، بر هلالى که مردم با چشم معمولى نمى‌بینند، امّا ممکن است با وسائل و ابزار رؤیت شود[۷]
- از شواهد و مؤیّدات این نظریه آن است که اگر هلال در شب اوّل با چشم معمولى قابل رؤیت نباشد، ولى با تلسکوپ رؤیت شود، درصورتى‌که فرداى آن شب را اوّل ماه ندانیم و بخواهیم روز بعد را به‌عنوان اوّل ماه قرار دهیم، چنانچه این ماه در پایان، بیست‌وهشت روز شود، طبق برخى از روایات و فتواى همه فقیهان لازم است یک روز صیام را قضا نماییم. این مسئله کشف مى‌کند که در آن زمان هرچند هلال با چشم معمولى دیده نشده، امّا عنوان روز اوّل را داشته است. این مطلب شاهد بسیار خوبى است که دیدن با چشم معمولى، موضوعیّت ندارد[۸].
- ادله مخالفین رؤیت با چشم مسلح:
الف)- انصراف رؤیت به دیدن با چشم معمولى؛
ب)- رؤیت در این باب، طریقیّت دارد نه موضوعیت.
- اشکالات انصراف: ادعای انصراف در این باب، مورد اشکال است که یکی از اشکالات آن این است که باید دید منشأ انصراف چیست؟ در علم اصول ثابت شده که منشأ انصراف چنانچه غلبه استعمال باشد، در انصراف کفایت مى‌کند، امّا غلبه وجود کفایت نمى‌کند. واژه رؤیت هم در دیدن با چشم معمولی به‌نحو حقیقی استعمال می‌شود و هم در دیدن با چشم مسلح[۹].
- اشکالات و توهمات منکرین رؤیت با چشم مسلّح: یکی از اشکالات چنین است: اگر رؤیت با ابزار و وسائل پیشرفته، اعتبار و حجیّت داشته باشد، لازم است در باب نجاست و طهارت، دیدن با میکروسکوپ نیز کافى باشد...[۱۰].
- نویسنده در بخش «ملحقات»، اظهار می‌دارد: با توجه به اینکه در تحقیقات علمی، نظرات مخالفان و منتقدان باعث ایجاد غنا در بحث و پیراستگی از نکات غیر ضروری و باعث جبران کاستی‌ها می‌شود، در ادامه، مناقشاتی را که آقای رضا مختاری در مجله «فقه اهل‌بیت» شماره 43، صفحات 207 به بعد، بر این پژوهش فقهی داشته‌اند، همراه با پاسخ آنها – که از سوی معظمله ارائه شده و در شماره 45 همان مجله، صفحات 114 به بعد آمده است – آورده و به این رساله ضمیمه نمودیم[۱۱].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در ابتدای کتاب آمده است. در پاورقی‌ها منابع مطالب ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.