نرم‌افزار جامع الأحادیث (نسخه3.5)، فرهنگ جامع روایات پیامبر صلیاللهعلیهوآله و اهل‌بیت علیهم‌السلام
| جامع الأحادیث | |
|---|---|
| نسخه 3.5 | |
 | |
| نام عربی | جامع الأحاديث 3.5، موسوعة روايات النبي صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وأهل‌البيت عليهم‌السلام |
| نام لاتین | Jami’ al-Ahadith 3.5، The comprehensive library of hadiths of the Holy Prophet and Ahl al-Bayt (PBUT) |
| مخاطب | طلاب، دانشجویان، اساتید، پژوهشگران علوم و معارف اسلامی |
| تولید کننده | مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى (نور) |
| کشور تولید کننده | ایران |
| زبان واسط کاربری | فارسی، عربی، انگلیسی |
| زبان منابع | فارسی عربی |
| تعداد کتاب‌ها | ۴۳۱ عنوان کتاب در ۱۱۵۳ جلد |
| سیستم عامل مورد نیاز | ویندوز |
| شماره شناسنامه نرم افزار | 8-02202-023171 |
| وبگاه رسمی | پایگاه نورسافت |
| وبگاه خرید | پایگاه نورشاپ |
| اجرای آنلاین | پیشخوان برخط نرم افزارهای نور |
نرم‌افزار جامع الأحادیث 3.5 یا فرهنگ جامع روایات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و اهل‌بیت علیهم‌السلام متن کامل ۴۳۱ عنوان کتاب در ۱۱۵۳ جلد، شامل منابع روایی شیعه به همراه ترجمه و شرح، مشاهده ترجمه‌ها و شروح در کنار متن اصلی کتاب در موضوعات: اخلاق، ادعیه، تاریخ، تفسیر و...
پیشینه برنامه
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بر اساس فعالیت تعدادی از محققان و پژوهش گران حوزه بر روی کتب حدیثی و تلاش برای عرضه این کتب با استفاده از ابزار رایانه، شکل گرفته و همواره تولید نرم‌افزارهای حدیثی، یکی از اولویت‌های اصلی این مرکز بوده است.
ارائه برنامه‌های حدیثی با تولید نرم‌افزاری کتابخانه بحار الانوار، وسائل الشیعه و کتب اربعه در سال‌های آغازین دهه هفتاد آغاز گردیده و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت. در ادامه، مجموعه‌ای از کتاب‌های روایی شیعه در نرم‌افزاری تحت عنوان «معجم الفاظ نور1» در محیط DOS تحولی جدی در تولید نرم‌افزارهای حدیثی به شمار می‌رفت.
مهم‌ترین محصولی که در ادامه باید از آن یاد کرد، نرم‌افزار نور2 (جامع الأحادیث) است که مشتمل بر کتب اربعه، وسائل الشیعه، مستدرک الوسائل، بحار الانوار و مجموعه‌ای از کتاب‌هایی است که به عنوان مصادر کتاب بحار الانوار ذکر شده‌اند.
این نرم‌افزار مشتمل بر 181 عنوان کتاب در 428 جلد بود و به عنوان اولین نرم‌افزار حدیثی در محیط ویندوز عرضه گردید. حجم بالای اطلاعات، کیفیت محتوایی از قبیل اِعراب و دقت، عرضه قابلیت‌های مختلف فنی از جمله در بخش جستجو و نمایش به همراه دیگر مزایای این نرم‌افزار، موجب گردید تا این برنامه از سال 1379 تا کنون به عنوان مهم‌ترین نرم‌افزار حدیثی مورد استفاده پژوهش گران علوم اسلامی باشد. این برنامه که در مراحل مختلف، ارتقاهای جزئی فنی و محتوایی یافته است، در حال حاضر با عنوان نرم‌افزار نور ۵ /۲ شناخته می‌شود.
نیاز کاربران عمومی به احادیث و عدم آشنایی ایشان با متون عربی نیز موجب شد تا مرکز اقدام به تولید نرم‌افزار «گنجینه روایات نور» نماید. هدف از این نرم‌افزار، عرضه جامعی از کلیه کتب حدیثی دارای ترجمه بود. 233 عنوان کتاب در قالب 381 جلد، محتوای این کتابخانه حدیثی را تشکیل می‌دادند.
انگیزه‌های تولید نرم افزار جامع الأحادیث 3.5
اگرچه نرم‌افزارهای نور 2.5 و گنجینه روایات نور، بخش قابل توجهی از نیاز کاربران تخصصی و عمومی را به یک کتابخانه دیجیتال حدیث مرتفع نموده است، ولی برخی نیازها و مسائل باقی مانده موجب شد تا طرح ارتقای جامع الأحادیث، آماده و اجرا گردد.
برخی از انگیزه‌های اصلی برای تولید نرم‌افزار جامع الأحادیث3.5 عبارت‌اند از:
- تجمیع بین کتاب‌های حدیثی عرضه شده در برنامه نور 2.5 و ترجمه‌های عرضه شده در گنجینه روایات نور؛
- افزودن برخی از منابع روایی جدید که پیش‌تر در نرم‌افزار نور 2.5 یا گنجینه روایات نور عرضه نشده بود؛
- افزودن شروح روایی بویژه حجم وسیعی از شروح کتب اربعه؛
- افزودن برخی قابلیت‌های فنی نوین که در نسخه‌های جدید برنامه‌های نور فراهم گردیده و نرم‌افزار نور 2.5 به جهت قدمت، فاقد آن‌ها بود، از قبیل: انتقال به محیط word و نمایش چند سندی کتب و نتایج جستجو؛
- افزودن مقدمه‌ها و مؤخره‌های کتاب‌هایی که در نرم افزار نور 2.5 وجود نداشته است.
تعریف و دامنه محتوایی برنامه
هدف از تولید نرم‌افزار جامع الأحادیث3.5، عرضه مجموعه کاملی از مصادر حدیثی شیعه به همراه ترجمه‌ها و شرح‌های نگاشته شده بر این مصادر است.
در خصوص فهرست این مصادر، ذکر چند نکته لازم به نظر می‌رسد:
- منابع گزینش شده یا جزء مصادر روایی‌اند، یا ترجمه و یا شرح بر این مصادرند. برخی از کتاب‌های فقهی، کلامی، تاریخ و غیره که غالباً مربوط به قرن پنجم و پیش از آن می‌باشند نیز به جهت دوره زمانی تألیف و حجم روایات، در زمره مصادر روایی به شمار رفته‌اند.
- برخی از کتب نرم‌افزار نور 2.5، از جمله تعدادی از آثار شیخ مفید(ره) که حجم روایات آن‌ها بسیار پایین بوده، از برنامه حذف شده‌اند. مجموعه آثار کامل شیخ مفید(ره) در کتابخانه اختصاصی ایشان در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.
- در انتخاب کتاب‌ها تلاش شده است تا از سویی پژوهشگران فهرست کاملی از مصادر را در اختیار داشته باشند و به عنوان مرجعی جامع و قابل اتکا بتوانند به برنامه استناد نمایند و از سوی دیگر، دانشجویان و علاقه‌مندان حدیث نیز ترجمه‌ها و شرح‌های مصادر اصلی را در اختیار داشته باشند تا در ترجمه و فهم محتوای احادیث دچار مشکل نشوند و برنامه تولیدی، نیازهای اقشار مختلف علاقه‌مند به مطالعات حدیثی را برآورده نماید.
- آنچه در این برنامه ارائه شده، فهرست کامل مصادر انتخابی نیست و با توجه به زمان‌بر بودن فرایند تایپ و تصحیح مصادر و کتاب‌ها، ارائه بخشی از مصادر به نسخه‌های بعدی موکول شده است. البته دریافت نظرات تکمیلی کاربران گرامی نیز می‌تواند یاریگر ما در تکمیل این فهرست باشد.
قابلیت‌های جدید برنامه
همان‌گونه که گذشت، یکی از اهداف طراحی و اجرای برنامه جدید، ارتقای نرم‌افزاری برنامه نور 2.5 بوده است. از جمله قابلیت‌هایی که نسبت به نسخه قبل در برنامه جامع الأحادیث ارتقای نرم‌افزاری برنامه نور 3.5 اضافه شده است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر اندازه صفحه نمایش در نمایشگرهای مختلف؛
- انتقال مطالب به صورت مستقیم به پرونده‌های word؛
- نمایش هم‌زمان و مرتبط متن با ترجمه‌ها و شروح؛
- جستجو از طریق ریشه کلمات؛
- ساده‌سازی محیط جستجو؛
- امکان چند سندی در نمایش و جستجو؛
- استفاده از فهرست گزینشی برای جستجوی سریع در عناوین فهرست کتب؛
- اضافه شدن قابلیت جستجوی برخط (Find) در قسمت‌های مختلف؛
- افزایش قابل توجه کتاب‌های لغت؛
- نمایش یا عدم نمایش اِعراب و سرصفحه.
- مشابهيابى روايات که با انتخاب هر حديث از پنجره سمت راست، احاديث مشابه آن به‌صورت خودكار شناسايى شده و به همراه آدرس، سند و درصد شباهت در پنجرهى سمت چپ نمايش داده مىشود.
- بازسازى اسناد، در اين قسمت اسنادى كه در اصل كتاب به‌صورت سند عادى نبوده و مشتمل بر تحويل، تعليق، بهذا الاسناد و موارد مشابه بودهاند، با عنوان اسناد بازسازى شده در كنار اسناد اصل كتاب نمايش داده مىشوند.
«کلیه حقوق مادی و معنوی این نرم‌افزار متعلق به مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى می‌باشد.»