الوسيط في المذهب
| الوسيط في المذهب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | غزالی، محمد بن محمد (نویسنده)
نووی، یحیی بن شرف (نویسنده) ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن (نویسنده) حمودی، حمزه بن یوسف (نویسنده) ابن ابی‌الدم، ابراهیم بن عبدالله (نویسنده) ابراهیم، احمد محمود (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | التنقيح في شرح الوسيط
شرح مشکل الوسيط شرح مشکلات الوسيط تعليقة موجزة علي الوسيط |
| ناشر | دارالسلام |
| مکان نشر | [مصر] |
| سال نشر | 1417ق. = 1997م. |
| چاپ | چاپ يکم |
| شابک | 977-5147-73-5 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 7 |
| کد کنگره | /غ4و5 / 169/7 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الوسيط في المذهب، نوشته امام محمد غزالی (متوفی 505ق)، خلاصه «البسيط» و از مهم‌ترین کتبی است که فقه شافعی را شرح کرده است.
چهار حاشیه و شرح با نام‌های «التنقيح في شرح الوسيط» محیی‌الدین نووی، «شرح مشكل الوسيط» عثمان بن صلاح، «شرح مشكلات الوسيط» حمزة بن یوسف حموی و «تعليقة موجزة علی الوسيط» ابن ابی‌الدم نیز در پانوشت ارائه شده است. این اثر در هفت جلد منتشر شده است؛ تحقیقات و پاورقی‌های چهار جلد اول به قلم احمد محمود ابراهیم و سه جلد دیگر به قلم محمد محمد تامر است.
ساختار
کتاب، مشتمل است بر:
- سه مقدمه به قلم محقق، امام نووی در شرح الوسيط و نویسنده.
- متن اثر به‌ترتیب ابواب فقهی با کتاب طهارت در دو بخش مقدمات و مقاصد آغاز و با کتاب امهات الاولاد به پایان آمده است. در ذیل متن، حواشی چهارگانه و در پاورقی تحقیقات محقق ذکر شده است.
گزارش محتوا
«البسيط» کتابی است که همه نویسندگان تاریخ و تراجم در انتساب آن به غزالی اتفاق نظر دارند. خود غزالی نیز در جاهای فراوانی از کتاب «الاحياء» و در مقدمه «الوسيط» به آن اشاره کرده است. علما «البسيط» را مانند خلاصه «النهاية» دانسته‌اند. بابلی چنین گفته است: النهاية، شرحی برای مختصر مزنی است... و غزالی النهاية را در البسيط خلاصه کرده است.
کتاب «الوسيط» خلاصه کتاب «البسيط» با اضافاتی است. این کتاب (الوسيط)، از مهم‌ترین کتبی است که فقه شافعی را شرح کرده است و یکی از پنج کتاب متداول بین شافعیه شمرده می‌شود.
غزالی خود درباره این کتاب می‌گوید: «... پس این کتاب را تصنیف کردم و نام آن را الوسيط في المذهب گذاشتم... لکن با حذف اقوال ضعیف و دلایل غیر واقعی و فروع شاذ و نادر و البته با حسن ترتیب و تنقیح و تهذیب مطالب».
شیوه نگارش در الوسيط همان شیوه البسيط است و تنها در استقصای آراء و فروع فقهی متفاوتند.
غزالی الوسيط را همانند دیگر آثار فقهی به‌ترتیب کتب فقهی مرتب نموده است؛ طهارت اولین باب کتاب است که به دو بخش تقسیم شده است: اول، مقدمات، در چهار باب: طهارت؛ آب‌های نجس؛ اجتهاد در طاهر و نجس؛ ظرف‌ها.
دوم، مقاصد: در چهار باب: ویژگی‌های وضو؛ استنجاء؛ احداث؛ غسل. در ادامه، کتاب تیمم در سه باب، حیض در شش باب و... مطرح شده است.
اهتمام علما و فقها به این کتاب، حکایت از ارزش الوسيط و جایگاه آن در فقه اسلامی دارد؛ آن‌گونه که امام نووی در مقدمه المجموع می‌نویسد: «علما و نویسندگان اهل سنت آثار فراوان و متنوعی تألیف کرده‌اند. در این میان دو کتاب بزرگ المهذب و الوسيط در تدریس و تحقیق مشهورترند...[۱].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب هر جلد در انتهای آن ذکر شده است.
پانویس
- ↑ ر.ک: معوض، علی؛ عبدالموجود عادل، ج1، ص65-67؛ مقدمه محقق، ج1، ص12 و 13
منابع مقاله
- مقدمه محقق و متن کتاب.
- معوض، علی؛ عبدالموجود عادل، مقدمه «الوجيز في فقه الإمام الشافعي»، بیروت، شركة دارالأرقم بن أبي‌الأرقم، چاپ اول، 1418ق/1997م.