شرح رباعيات جامی در علم حقایق و تصوف
| شرح رباعيات جامی در علم حقایق و تصوف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جامی، عبد الرحمن بن احمد (نويسنده) |
| ناشر | محمد الهنداوی (مولف) |
| مکان نشر | هند - حیدرآباد |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 9ق. - تاریخ و نقد - شعر عرفانی - قرن 9ق. - تاریخ و نقد |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح رباعیات جامی در علم حقائق و تصوف، مشتمل بر رباعیات شاعر بزرگ قرن نهم عبدالرحمن جامی (درگذشته 898ق) و شرح آن به قلم خود اوست. جامی در این رساله به شرح رباعیات خود در موضوع وحدت وجود پرداخته است.
این اثر، شرح چهل‌و‌شش رباعی از جامی است. احتمالاً جامی در آغاز گرایش به عرفان نظری مکتب ابن عربی، تعدادی رباعی در اثبات وحدت وجود می‌سراید، امّا پس از کوتاه‌مدتی درمی‌یابد که تنگنای قالب رباعی از یک‌سو و دشواری بیان موضوع وحدت وجود از دیگر سو، مانع انتقال کامل این‌‌گونه مفاهیم است؛ ازاین‌رو برای تفصیل مجملات و توضیح مشکلات - با استعانت از سخنان بزرگان دین و عرفان – به شرح و بسط آن رباعیّات می‌پردازد و نام اثر را شرح رباعیّات در وحدت وجود می‌گذارد[۱].
وحدت وجود مورد نظر ابن عربی و شارحان نظریه‌های او، از جمله عبدالرحمن جامی، یعنی اینکه وجود حقیقی یکی بیش نیست و آن‌هم وجود خداوند است و غیر خدا هرچه هست، صرفاً تجلّیّات (تعیّنات و اعتبارات) همان وجود واحد یگانه است[۲].
جامی در رباعیاتی چون: خورشید فلک به نور خویش است منیر جرم قمر از پرتو او نورپذیر روشن به خود است نور، اگر عقل خبیر افزون نهدش ز مهر و مه خرده مگیر با تکیه بر تمثیل نور و خورشید، بنیادی‌ترین مسئله عرفان نظری، یعنی وحدت وجود و تجلّی حق را در مظاهر عالم خلقت بیان می‌کند. ازآنجاکه آشکارگی و هویدایی نور به ذات خویش است و دیگر پدیده‌ها در پرتو او ظهور و بروز پیدا می‌کنند، هرچقدر بدان نزدیک‌تر باشند، بهره‌مندتر و به هر میزانی که دورتر باشند، کمتر بهره می‌گیرند و وجود و آشکارگی آن‌ها چیزی جز خود نور نیست؛ همان گونه که ذرّات و پرتوهای گوناگون خورشید از خورشید جدایی ندارند، هرچند که در مراتب آشکارگی متفاوت باشند، پدیده‌ها نیز از وجود مطلق جدایی ندارند و فقط در مراتب است که متفاوتند[۳].
پانویس
منابع مقاله
دادبه، اصغر؛ داوودی‌پور، غلامرضا، «از دریا تا خورشید (بررسی و تحلیل تمثیل‌های وحدت وجود و تجلی در شرح رباعیات جامی)»، عرفانیات در ادب فارسی، بهار 1392، شماره 14، ص129-145: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/983671