أسرار التوحيد في مقامات الشيخ أبي‌سعيد (مقدمه بهمنیار)
| أسرار التوحيد في مقامات الشيخ أبي سعيد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محمد بن منور (نویسنده) احرار، عبیدالله بن محمود (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | اسرار التوحید رساله حورائیه |
| ناشر | فردین |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1313ش. |
| چاپ | چاپ یکم |
| موضوع | ابو سعید ابو الخیر، 357 - 440ق.
تصوف نثر فارسی - قرن 6ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2م3 / 278/8 BP |
أسرار التوحيد في مقامات الشيخ أبي‌سعيد، نوشته محمد بن منور بن ابی‌سعید بن ابی‌طاهر بن ابی‌سعید ابی‌الخیر، با مقدمه احمد بهمنیار، پیرامون شخصیت و اندیشه ابوسعید و حاوی بسیاری از گفته‌ها و اشعار اوست.
رساله حورائیه، اثر عبیدالله بن محمود شاشی، معروف به خواجه احرار، نیز ضمیمه آن شده است.
پاره‌ای از ویژگی‌های اسرار التوحید: مقدمه‌اش نثر مصنوع و متنش نثر مُرسَل است؛ بنیاد آن، بر روایات شفاهى یا کتبى رایج در میان اهل خانقاه و ارباب تصوف است؛ یک سند برجسته تاریخ تصوف ایران و منبع درجه یک در باب زندگى‌نامه و اقوال بسیارى از مشایخ تصوف خراسان است؛ یکی از برجسته‌ترین منابع تاریخ عرفان ایران و یکی از مهم‌ترین اسناد تاریخ اجتماعی این سرزمین، در یکی از مهم‌ترین ادوار تاریخ ایران نیز بشمار می‌رود[۱]؛ به‌لحاظ ارزش هنری و مهارت نویسنده در شیوه‌های گوناگونِ بیان و شیوه داستان‌پردازی و انتخاب کلمات، در قله‌های میراث ادبی زبان فارسی قرار دارد[۲].
رساله حورائیه
اثر عبیدالله بن محمود شاشی، معروف به خواجه احرار، شرح رباعیه حورائیه ابوسعید است:
| حورا به نظاره نگارم صف زد | رضوان به تعجب کف خود بر کف زد | |
| یک خال سیه بر آن رخان مطرف زد | ابدال ز بیم، چنگ در مصحف زد |
نویسنده، حورا را جماعت حوریان و غیر آنها، نگار را روح انسانی‌ای که محبوب خداوند است، رضوان را عقل، خال را خواری و انکسار یا فقر حقیقی، ابدال را قوای انسانی، مصحف را حقیقت انسانی و چنگ زدن را درآویختن انسان با علو رتبه روح تفسیر کرده است[۳].
پانویس
منابع مقاله
- اسلامی، هما؛ توکلی کافی‌آباد، عزیزالله، «نقد صورت‌گرایانه شگردهای زبانی در اسرار التوحید و تأثیر آن در هنر و تمدن اسلامی قرون پنجم و ششم ایران»، مطالعات هنر اسلامی، زمستان 1400، شماره 43.
- طاهری، قدرت الله، «بازی‌های طنزآمیز زبانی ابوسعید در اسرار التوحید»، نشریه پژوهش‌های ادبی: ادبیات و زبان‌ها، زمستان 1382، شماره 2.
- حاکمی، اسماعیل، «سیری در رساله‌های حورائیه، شرح یک رباعی از ابوسعید ابوالخیر»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال بیست‌وششم، پاییز 1367 شماره 1 و 2 و 3 و 4 (پیاپی 105 تا 108).